مفهوم شربت در طب سنتی

شربت نوعی نوشیدنی است که پایه آن آب و قند (شهد) در نظر گرفته می شود و ترکیبی از میوه یا گیاهان دارویی به عنوان افزودنی به آن اضافه می شوند. شربت آب و قند ساده ترین نوع شربت است، زیرا تنها اجزای آن آب و شهد یا قند هستند.
شربت های سنتی ایرانی بسیار گوارا و خوش طعم بوده و علاوه بر عطر و طعم بینظیر، دارای خواص بیشماری برای سلامتی نیز هستند. به همین دلیل پزشکان طب سنتی همواره توصیه می کنند که شربت های سنتی را جایگزین نوشیدنی های صنعتی کنید، زیرا این نوشیدنی ها تنها از قند تشکیل شده اند و هیچ گونه مزیتی برای سلامتی ندارند.

با مراجعه به متون قدیمی فارسی می توان به این نتیجه رسید که هنگامی که از کلمه شربت یا نوشیدنی استفاده می شده، به معنای آب خالصی بوده که با شکر یا شهد شیرین شده است. در واقع شربت را با قند، شکر، عسل و یا دوشاب تهیه می کردند. 
مفهوم دیگری از شربت در داروسازی و پزشکی معنا پیدا می کند و به معنی یک فرآورده مایع و غلیظ است که با شکر و مواد افزودنی طعم دار می شود. 
در طب سنتی شربت به دو شکل تعریف شده است، اولین تعریف به معنای آب میوه، گل، گیاه دارویی خشک یا تازه و .. است که دم شده و با شکر یا شهد ترکیب می شود تا قوام پیدا کند.
تعریف دیگر شربت در طب سنتی به معنای دوز مشخصی از یک دارو است که در زمان مشخصی باید مصرف شود.

 

 

در ادامه به بررسی طرز تهیه شربت های سنتی می پردازیم و خواص و مزایا آن ها را با شما به اشتراک می گذاریم. دستور تهیه این شربت ها همگی از کتاب تغذیه در طب ایرانی اسلامی دکتر کردافشاری جمع آوری شده است.

حتما بخوانید: تغذیه مناسب برای افراد با مزاج سرد و تر

طرز تهیه نوشیدنی های سنتی 

  • شربت آب عسل

این شربت برای افراد سرد مزاج و کسانی که دچار سوء مزاج سرد قلب هستند بسیار مفید است.

مواد مورد نیاز:

2 کیلوگرم عسل طبیعی
1 کیلوگرم گلاب دو آتیشه
1 کیلوگرم عرق گل گاوزبان

طرز تهیه:

همه مواد گفته شده را در یک ظرف مناسب ریخته و بر روی شعله با حرارت ملایم قرار دهید تا یک سوم آن تبخیر شود. در صورتی که سردی بدن زیاد باشد باید به این ترکیب کمی میخک، دارچین و زعفران در هنگام جوشیدن اضافه کنید و در انتها آن ها را از شربت جدا کنید. 

 

 

حتما بخوانید: طرز تهیه انواع سس و سالاد در طب سنتی

  • شربت زرشک 

این شربت برای افرادی که غلبه گرمی و خشکی دارند بسیار مفید است. همچنین نوشیدن آن در فصل تابستان توصیه می شود.

مواد مورد نیاز:

50 گم زرشک آبگیری
عسل به مقدار لازم

طرز تهیه:

ابتدا زرشک را تمیز کنید و با آب سرد بشویید. سپس 200 گرم آب (4 تا 5 برابر وزن زرشک) به آن اضافه کنید و برای چند دقیقه با شعله ملایم آن را بجوشانید. بعد از خنک شدن، زرشک ها را بهم بمالید تا هسته آن ها جدا شود. سپس ظرف آب و زرشک را به مدت 24 ساعت کنار بگذارید تا زرشک ها رنگ خود را به آب دهند. بعد از 24 ساعت مخلوط را از صافی رد کرده و در یخچال نگهداری کنید. در هنگام استفاده آن را با عسل میل کنید. 

 

 

حتما بخوانید: فواید شیر های گیاهی در طب سنتی + طرز تهیه

  • شربت جلاب

این شربت جهت تقویت قلب، اعصاب و درمان افسردگی بسیار مفید است.

مواد مورد نیاز

1 کیلوگرم شکر سفید یا نبات
3 کیلوگرم گلاب 
نیم مثقال زعفران 

طرز تهیه: 

نبات و گلاب را در ظرفی مناسب ریخته و بر روی شعله ملایم قرار دهید تا بجوش آید. در حین جوشیدن کف روی آن را بگیرید تا حجم شربت به نصف برسد.سپس زعفران را با گلاب حل کرده و به شربت اضافه کنید. هنگام استفاده از شربت جلاب می توانید آن را با آب سرد یا عرقیاتی چون فرنجمشک یا تخم ریحان رقیق کرده و بنوشید.

 

 

حتما بخوانید: تغذیه مناسب برای افراد با مزاج گرم و خشک

  • شربت مرکب آویشن

مواد مورد نیاز: 

10 گرم آویشن خشک
5 گرم خشخاش خشک
10 گرم زوفا خشک
5 گرم عصاره خشک شیرین بیان 
5 گرم تخم رازیانه
500 گرم عسل
750 میلی لیتر آب

طرز تهیه: 

در ابتدا عصاره شیرین بیان را به آب درون ظرف مناسبی ریخته و برر وی حرارت ملایم قرار دهید تا شیرین بیان در آب حل شود، سپس از روی حرارت بردارید. سایر مواد گفته شده را در عصاره شیرین بیان بریزید و 10 دقیقه اجازه دهید تا دم بکشد. بعد ازینکه همه مواد با هم دم کشیدند آن ها را از صافی رد کرده و عسل را به شربت اضافه کنید و کمی حرارت دهید. سپس شربت را درون ظرف شیشه ای تیره ریخته و در یخچال نگهداری کنید. 6 بار در روز و هر بار 1 قاشق چایخوری از شربت مرکب آویشن میل کنید.

حتما بخوانید: طرز تهیه دسر و شیرینی مقوی در طب سنتی

  • شربت میوه های خونساز

این شربت برای اصلاح خون، درمان کم خونی مفید است.

مواد لازم: 

250 گرم آب انگور
250 گرم آب به 
250 گرم آب آناناس
250 گرم آب سیب
250 گرم شیر نارگیل 
250 گرم آب انبه
250 گرم آب لیمو ترش تازه 

نیم لیتر عرق بیدمشک، نیم لیتر عرق کاکوتی، نیم لیتر عرق بادرنجبویه، نیم لیتر عرق گل گاوزبان، نیم لیتر عرق گزنه، نیم لیتر عرق شاه اسپرم، نیم لیتر عرق ریحان
شکر سرخ یا شکر سفید با عسل و زعفران به مقدار لازم

طرز تهیه: 

همه مواد را با یکدیگر ترکیب کرده و 10 دقیقه بر روی شعله ملایم قرار دهید تا بجوشد. سپس شکر یا عسل و زعفران را به شربت اضافه کرده و 10 دقیقه دیگر بجوشانید تا بخوبی با یکدیگر ترکیب شوند. بعد ازینکه شربت کمی خنک شد آن را در بطری شیشه ای تیره ریخته و در یخچال نگهداری کنید. روزانه 1 تا 3 استکان از آن میل کنید. 

حتما بخوانید: آداب غذا خوردن در طب سنتی

  • شربت سرکه شیره

این شربت برای درمان کم خونی و تصفیه خون بسیار نافع است.

مواد مورد نیاز:

1 کیلوگرم شیره انگور
100 گرم سرکه انگور خانگی

طرز تهیه:

سرکه انگور را با شیره انگور ترکیب کرده و با یکدیگر بجوشانید. بعد از آنکه شربت غلیظ شد از روی شعله بردارید و اجازه دهید خنک شود. می توانید آن را در بطری شیشه ای ریخته و در یخچال نگهداری کنید. نحوه مصرف آن نیز به این صورت است که باید روزانه مقدار کمی از آن را با یک استکان آب رقیق کرده و میل کنید.

حتما بخوانید: انواع لبنیات و مزاج آن ها در طب سنتی + آموزه های دکتر کردافشاری

  • شربت انار و سیب

مواد مورد نیاز:

1.5 کیلوگرم آب انار شیرین
400 گرم آب سیب
400 گرم شکر

طرز تهیه:

آب انار شیرین و آب سیب را به همراه شکر بر روی حرارت قرار دهید تا به جوش آید و غلیظ شود. بعد از آنکه شربت غلیظ شد از روی شعله بردارید و اجازه دهید خنک شود. می توانید آن را در بطری شیشه ای ریخته و در یخچال نگهداری کنید. نحوه مصرف آن نیز به این صورت است که روزانه 75 گرم از شربت را به همراه کمی آب رقیق کرده و میل کنید.

  • شربت سکنجبین سفرجلی و لیمویی

مواد مورد نیاز:

250 گرم آب
150 گرم سرکه
150 گرم گلاب
150 گرم آب لیمو
شکر به مقدار لازم

طرز تهیه:

آب را به همراه سرکه، گلاب، آب لیمو و شکر را بر روی حرارت قرار دهید تا به جوش آید و قوام پیدا کنید. بعد از آنکه شربت غلیظ شد از روی شعله بردارید و اجازه دهید خنک شود. می توانید آن را در بطری شیشه ای ریخته و در یخچال نگهداری کنید. نحوه مصرف آن نیز به این صورت است که روزانه 3 قاشق غذاخوری از آن را با کمی آب رقیق کرده و میل کنید.

 

 

  • شربت سیب و زرشک و لیمو

این شربت همه سموم را از بدن دفع می کند و برای تپش قلب، تهوع، بی اشتهایی و اضطراب بسیار مفید خواهد بود.

مواد لازم:

400 گرم آب زرشک 
400 گرم اب سیب رسیده
200 گرم آب لیمو تازه 
شکر به مقدار لازم

طرز تهیه: 

همه مواد را به همراه شکر درون ظرف مناسب ریخته و بر روی حرارت ملایم قرار دهید تا قوام پیدا کند.
در صورتی که به آب زرشک تازه دسترسی نداشتید، 50 گرم زرشک سیاه را با 200 گرم آب ترکیب کرده و یک شب بخیسانید. روز بعد آن را با حرارت ملایم بجوشانید تا حجمش به یک سوم برسد، سپس از صافی رد کنید. 

شربت های گفته شده همگی علاوه بر عطر و طعم بینظیری که دارند، دارای خواص و مزایا متنوعی برای سلامتی هستند. این شربت ها در فصل تابستان و آب و هوای گرم به جلوگیری از گرمازدگی کمک کرده و غلظت خون را کاهش می دهند. بنابراین پزشکان طب سنتی همواره توصیه می کنند که شربت های سنتی را جایگزین شربت های صنعتی و کارخانه ای کنید تا از عوارض جانبی این نوع محصولات شیمیایی و فرآوری شده به دور بمانید.