آشنایی با مزاج حبوبات و غلات

چرا باید به مزاج غذایی که می خوریم توجه کنیم؟

دانستن طبیعت و مزاج مواد غذایی می تواند شما را از انواع بیماری ها در امان نگه دارد و از بوجود آمدن اختلالات مربوط به دستگاه گوارش جلوگیری کند. 
امروزه با وجود پیشرفت علم و تکنولوژی بسیاری از افراد در رابطه با غذایی که می خورند نا آگاه هستند، در نتیجه بعد از خوردن برخی غذا ها از مشکلات گوارشی که برایشان ایجاد می شود، شکایت دارند. 
به همین دلیل علاوه بر آب و هوا و اقلیم منطقه ای که در آن زندگی می کنید، طبیعت غذایی که می خورید نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و باید با توجه به مزاج بدن شما انتخاب و طبخ شود.
در نتیجه در این مقاله از وبلاگ سلامت مرهم طب قصد داریم به بررسی مزاج حبوبات و غلات که به عنوان مواد اولیه در بسیاری از دستورات غذایی بکار می روند، بپردازیم. همچنین می توانید از طریق قسمت جستجو وبلاگ مرهم طب، با طبیعت و مزاج سایر مواد غذایی آشنا شوید. 

مزاج حبوبات و غلات در طب سنتی

مزاج برنج – Oryza Sativa 

در طب سنتی در رابطه با مزاج اصلی دانه برنج اختلاف نظر های متعددی وجود دارد. در واقع برخی از افراد مزاج آن را گرم و برخی نیز مزاج برنج را معتدل می دانند. همچنین برخی دیگر نیز برنج را مرکب القوی می نامند. یعنی هنگامی که بشکل آبکش دم شود مزاج آن رو به سردی و هنگامی که بشکل کته دم شود مزاج آن رو به گرمی می رود. 
برنج تولید کننده اخلاط صالح و خواب های خوب است و برای درمان دل پیچه و اسهال، مشکلات کلیه و مثانه و اختناق رحم نافع خواهد بود.
خوردن شیر برنج همراه با شکر بسیار مقوی است و می تواند برای کسانی که از ضعف جسمانی و لاغری رنج می برند، مفید باشد. همچنین برای افزایش قوای جنسی نیز بسیار نافع خواهد بود. 
در صورتی که برنج را همراه با دوغ و سماق استفاده کنید، حرارت درونی و تشنگی را برطرف کرده و به درمان اسهال صفراوی نیز کمک می کند. 
نکته در رابطه با طبخ برنج: قبل از آنکه برنج را دم کنید، برای مدتی آن را در مقدار کافی آب بخیسانید و چند مرتبه آن را بشویید. 
در مقالات طب نوین نیز آمده است که سبوس برنج حاوی آنتی اکسیدان های قدرتمندی بوده و برای تقویت سیستم ایمنی، جلوگیری از رشد سلول های سرطانی و همچنین بهبود زخم معده می تواند مفید باشد.

حتما بخوایند: تغذیه مناسب برای افراد با مزاج گرم و تر

مزاج جو – Hordeum vulgare 

در طب سنتی توصیه می شود از جو تازه، رسیده و سفید رنگ استفاده کنید زیرا از نظر تغذیه ای کیفیت بالاتری خواهد داشت. جو برای کاهش صفرا، گرمی و عطش مفید است و معمولا هضم آن راحت تر از برنج است. جو طبیعت سردی دارد و به دلیل خاصیت چسبندگی به معده و روده به درمان اشهال و تب های گرم کمک می کند. 
طبخ جو به این صورت است است که باید ابتدا آن را بر روی حرارت تا حد متوسط بو داده و یک بار با آب گرم و یک بار با آب سرد بشویید. سپس آن را خشک کرده و آرد و الک کنید. 
این آرد جو در واقع سویق نامیده می شود و در صورتی که بشکل فرنی پخته شود می تواند غذای مقوی برای کودکان در حال رشد باشد. 

مزاج عدس – Lens culinaris 

عدس دیرهضم، نفاخ، قابض و افزایش دهنده غلظت خون است و منجر به تولید سودا در بدن می شود و ضعف بینایی و خواب های پریشان را به دنبال دارد. 
در طب سنتی در صورتی که عدس با سرکه پخته شود معده را تقویت کرده و نفخ و ورم را از بین می برد. عدس سوخته می تواند برای سفید کردن دندان ها مفید باشد و ضماد آن که با سفیده تخم مرغ تهیه می شود برای درمان ترک های پا مفید است. 

حتما بخوانید: اهمیت تغذیه در سنین مختلف از دیدگاه دکتر کردافشاری 

مزاج لوبیا – Phaseolus vulgaris 

لوبیای قرمز معمولا طبیعت گرم تری نسبت به لوبیا سفید دارد. همچنین غذایی دیرهضم بوده و موجب نفخ و ورم و تولید اخلاط غلیظ در بدن می شود. از سوی دیگر لوبیا دارای خاصیت مدر است و سینه و ریه را نرم می کند. لوبیا همچنین شیر مادر را افزایش می دهد و برای افزایش وزن و تقویت قوای جسمی نیز مفید است. 

مزاج ماش – Vigna radiate 

بهترین نوع ماش دارای رنگ سبز تیره است و در صورتی که زرد رنگ باشد، دیر تر می پزد. ماش از عدس لطیف تر است و در بین حبوبات از بهترین ها است. ماش دارای مواد مغذی فراوانی است و با وجود دیر هضم بودن اما تولید کننده اخلاط صالح در بدن است. مصرف ماش در فصل بهار و تابستان، در مناطق گرم سیر و برای افراد با مزاج گرم بسیار مفید است و حرارت درونی، صفرا و گرمی زیاد را در بدن کاهش می دهد. 
مزاج ماش سرد و خشک است و درصورتی که ماش به همراه پوست استفاده شود برای درمان اسهال و در صورتی که بدون پوست استفاده شود برای درمان یبوست، سرفه و ورم لوزالمعده مفید است.

حتما بخوانید: عادت های غذایی که شما را بیمار می کنند

مزاج نخود – Cicer arietinum 

نخود دارای طبیعت گرم و خشک است و در طب سنتی برای تقویت ریه، حرارت غریزی، تولید اخلاط صالح، تقویت قوای جسمانی، افزایش وزن، ملین طبع و افزایش دهنده شیر و منی توصیه می شود. 
خوردن نخود به همراه شیر می تواند گرفتگی صدا ناشی از سرفه خشک را از بین ببرد (در صورتی که بیمار تب داشته باشد بجای شیر از آب استفاده کنید). 
برای از بین بردن کرم معده نیز کافی است از شب قبل نخود را به همراه سرکه خیسانده و صبح بصورت ناشتا میل شود. (نکته در طول آن روز فرد نباید هیچ غذایی بخورد)
برای پاکسازی بدن از اخلاط فاسد و مضر، از بین رفتن التهاب مفاصل و بیماری های ریوی نیز باید نخوداب را با کمی نمک میل کنید.
در مقالات طب نوین نیز آمده است که مصرف نخود در رژیم غذایی می تواند به کاهش چربی خون و کنترل دیابت نوع 2 کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و سرطان را نیز کاهش دهد. 

مزاج گندم – Triticum aestivum

افرادی که مزاج معتدلی دارند، گندم برای آن ها گزینه مناسبی است. همچنین این دانه مغذی حاوی ویتامین و مواد معدنی است و از نظر غذایی از ارزش بالایی برخوردار است.در طب سنتی گندم چاق کننده و نیروبخش است، اما برای کسانی که در رگ های بدنشان در اندام هایی مثل کبد، قلب، معده تنگی دارند مضر خواهد بود. از سوی دیگر مصرف گندم تازه و خام نیز می تواند مولد کرم معده باشد.

بهترین نوع نان، نانی است که از گندم تازه سفید که شسته شده و سبوس آن به حد اعتدال گرفته شده باشد، تهیه شود. نان هایی که گندم آن شسته نشده باشد و سبوس آن گرفته نشده باشد، سریع هضم می شود و تولید خلط سودا، بروز بیماری بواسیر و ضعف جسمانی را در بدن تشدید می کند.

نانی هم که سبوس آن بطور کامل گرفته شده باشد به سرعت از معده خارج می شود و موجب انسداد کبد و بروز سنگ کلیه می شود. در صورتیکه نانی که سبوس گندم آن بطور متوسط گرفته شده باشد، بهترین نوع نان است و از نظر غذایی ارزش بالایی دارد. این نوع نان مولد اخلاط مفید در بدن است، اما مصرف بیش از حد آن در گرم مزاجان مضر خواهد بود. 

حتما بخوانید: تغذیه مناسب برای افراد با مزاج سرد و تر

از طرف دیگر نان گندم تازه، رطوبت معده را خشک می کند و برای افزایش وزن و تقویت قوای جسمانی مفید است. نان گندمی که به آن سیاه دانه، شنبلیله و .. اضافه شود، اشتهاآور است و گرفتگی ها را برطرف کرده و رطوبت را در بدن خشک می کند. 

نکته: نان شیرمال که با شیر و روغن تهیه می شود یکی از بهترین انواع نان بوده و بسیار مقوی است. 

مصرف حریره بادامی که با گندم، بادام و شکر تهیه شده باشد نیز برای تقویت قوای جنسی، درمان درد قفسه سینه و تسکین بیماری های کلیوی بسیار نافع است و توسط پزشکان طب سنتی توصیه می شود. 

منبع: کتاب تغذیه در طب ایرانی اسلامی تالیف دکتر کردافشاری و جمعی از پزشکان طب سنتی