دلایل اسهال در نوزادان + علائم و راه های درمان

آیا نوزاد شما علائمی مثل افزایش ناگهانی تعداد دفعات و شل شدن مدفوع را دارد؟

اسهال در واقع به معنای تعداد دفعات بالای مدفوع آبکی یا خیلی شل (3 بار یا بیشتر در روز) در نوزاد 0 تا 12 ماه است. 

نکته: 1 یا 2 بار مدفوع شل در طول روز با تغییر در رژیم غذایی می تواند امری طبیعی باشد و جای نگرانی نیست.

علت اسهال حاد در نوزاد (0 تا 12 ماه)

• ویروس (مانند روتاویروس Rotavirus): عفونت روده ناشی از ویروس شایع ترین علت اسهال در نوزادان و کودکان است.

• باکتری ها (مانند سالمونلا Salmonella):علت کمتر شایع اسهال در نوزادان بوده و اغلب حاوی رگه هایی از خون است.

• ژیاردیا (نوعی انگل). احتمال شیوع بیشتر آن در مراکز مراقبت از کودک وجود دارد.

• اسهال آنتی بیوتیکی: بسیاری از آنتی بیوتیک ها باعث اسهال خفیف در نوزادان و کودکان می شوند. این در واقع یک واکنش آلرژیک نیست و در صورت تجویز پزشک باید به دادن آنتی بیوتیک ادامه دهید. همچنین در صورت بروز علائم جدی تر توصیه می شود به پزشک مراجعه کنید. 

• علل جدی تر اسهال:  اکثر اسهال های باکتریایی خود به خود از بین می روند. اما چند مورد می توانند باعث عفونت شدید روده بزرگ (مانند کولیت شیگلا Shigella colitis) شوند. همچنین باکتری Clostridium difficile یک علت جدی بروز اسهال است که می تواند پس از مصرف آنتی بیوتیک های قوی ایجاد شود.

عوارض حاد اسهال در نوزادان و کودکان

یکی از اصلی ترین عوارض اسهال، کم آبی بدن است. این یک مشکل جدی برای سلامتی است که در آن بدن مایعات زیادی از دست می دهد. 

حتما بخوانید: بیش فعالی در کودکان چگونه درمان می شود؟

علت اسهال مکرر در نوزاد

• آلرژی به شیر گاو

می تواند باعث ایجاد مدفوع شل و آبکی در نوزادان شود. همچنین می تواند همراه با رگه های خونی باشد. این نوع آلرژی معمولا در 2 ماه اول تولد نوزاد شروع می شود. برای جلوگیری باید تا حد ممکن از شیر خشک هایی که با فرمول های شیر گاو تهیه شده اند اجتناب کرد.

• عدم تحمل لاکتوز 

لاکتوز قند موجود در شیر است و بسیاری از افراد نمی توانند قند لاکتوز را جذب کنند. در نتیجه باکتری های روده لاکتوز را به گاز تبدیل می کنند و علائم اصلی گاز زیاد در روده ها، مدفوع شل و نفخ معده است. معمولاً در سن 4 یا 5 سالگی شروع می شود و در اغلب افراد ژنتیکی است. 

میزان حاد بودن اسهال در نوزاد

• اسهال خفیف: 3-5 بار مدفوع آبکی در روز

• اسهال متوسط: 6-9 بار مدفوع آبکی در روز

• اسهال شدید: 10 بار یا بیشتر مدفوع آبکی در روز

خطر اصلی اسهال کم آبی بدن است و باید در سریع ترین زمان برطرف شود. 

نکته: مدفوع شل یا آبکی باعث کم آبی بدن نمی شود، بلکه مدفوع مکرر و آبکی باعث کم آبی بدن خواهد شد. 

حتما بخوانید: معرفی انواع آلرژی در کودکان + درمان در طب سنتی

کم آبی بدن؛ آنچه درباره آن باید بدانید

کم آبی بدن به این معنی است که بدن مایعات زیادی از دست داده است و می تواند با استفراغ و یا اسهال اتفاق بیفتد. همچنین می تواند با کاهش 3 درصد از وزن همراه باشد. توجه داشته باشید که اسهال خفیف یا استفراغ خفیف باعث این امر نمی شود. 
کم آبی بدن مهم ترین عارضه اسهال است و از اهمیت بالایی برخوردار است. 

علائم کم آبی بدن در نوزاد 

• کاهش ادرار (عدم ادرار در بیش از 8 ساعت) در اوایل کم آبی اتفاق می افتد. رنگ زرد تیره ادرار نیز از نشانه های کم آبی بدن است. اگر رنگ ادرار به رنگ زرد روشن باشد، کودک شما دچار کم آبی نیست.

• خشکی زبان و داخل دهان

• خشکی چشم با کاهش یا عدم وجود اشک

• در نوزادان، نمایان شدن یک نقطه فرو رفته در بالای پیشانی می تواند نشانه ای از کم آبی بدن باشد.

• خستگی، بیحالی و دمدمی مزاج شدن نوزاد یا کودک: اگر کودک شما هوشیار، شاد و بازیگوش است، دچار کم آبی نیست، اما در صورتی که کودک شما بدحال و خسته بنظر می رسد و مدام بیتابی می کند ممکن است بدن او دچار کم آبی شده باشد.  

اسهال در نوزادی که با شیر مادر تغذیه می شود 

گاهی اوقات تشخیص اسهال در نوزادی که از شیر مادر تغذیه کند کمی دشوار است. 
مدفوع نرمال و معمولی در نوزادی که با شیر مادر تغذیه می کند شل (اغلب آبکی و غلیظ) است. مدفوع معمولا زرد رنگ است، اما گاهی اوقات ممکن است به رنگ سبز باشد. رنگ سبز از صفرا است. مدفوع آبکی حتی می تواند با یک حلقه آب در حاشیه آن تشکیل شود. این موارد همگی از نوع مدفوع طبیعی هستند.
نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند اغلب بیش از 6 بار در روز عمل دفع را انجام می دهند. تا 2 ماهگی ممکن است بعد از هر بار تغذیه، عمل دفع صورت بگیرد. اما اگر دفعات مدفوع ناگهان زیاد شد و حالت شل داشت، ممکن است علائمی از اسهال باشد. اگر اگر تعداد دفعات دفع مدفوع افزایش پیدا کرد، یعنی کودک به اسهال مبتلا شده است. 
همچنین اگر مدفوع حاوی مخاط، خون یا بوی بد باشد، به اسهال اشاره دارد. سایر سرنخ‌های اسهال، بد غذا خوردن، مریض بودن یا بروز تب در نوزاد است. 

حتما بخوانید: راه کار های طب سنتی برای درمان بیماری های گوارشی در کودکان

اسهال در نوزادی که با شیر خشک تغذیه می شود 

نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند، در هفته اول روزانه 1 تا 8 بار عمل دفع را انجام می دهند. سپس سرعت آن به 1 تا 4 در روز کاهش می یابد. این روال تا 2 ماهگی نوزاد ادامه دارد.
مدفوع به رنگ زرد و بافتی غلیظ دارد (حالتی شبیه به کره بادام زمینی).
اگر دفعات مدفوع ناگهان زیاد شد و حالتی شل و آبکی داشت، باید به اسهال مشکوک شوید. 
اگر مدفوع حاوی مخاط، خون یا بوی بد باشد، به اسهال اشاره دارد.
سایر سرنخ‌های اسهال، بد غذا خوردن، بیماری یا تب در نوزاد است.
پس از 2 ماهگی، اکثر نوزادان 1 یا 2 بار در روز عمل دفع را انجام می دهند. همچنین در برخی کودکان یک بار در روز صورت می گیرد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید: 

• بی حرکت شدن نوزاد

• مشکوک به کم آبی بدن: در این شرایط نوزاد حالت بدون ادرار در بیش از 8 ساعت، ادرار تیره، دهان بسیار خشک و گریه بدون اشک را تجربه می کند.

• وجود خون در مدفوع

• معده درد مداوم که بیش از 2 ساعت به طول انجامد

• استفراغ 3 بار یا بیشتر در طی یک روز

• سن کمتر از 1 ماه با 3 بار یا بیشتر مدفوع اسهالی در 24 ساعت گذشته

• اسهال شدید: 10 بار یا بیشتر مدفوع آبکی در 24 ساعت گذشته.

• تب بیش از 40 درجه سانتیگراد  

حتما بخوانید: بیماری های تنفسی در کودکان + درمان در طب سنتی

نکته: برای کاهش تب در نوزاد کمتر از 12 هفته، قبل از معاینه توسط پزشک، نباید دارو تب بر استفاده شود.

• سیستم ایمنی ضعیف: به عنوان مثال بیماری HIV، سرطان، پیوند اعضا، مصرف استروئیدهای خوراکی.

• کودک شما بسیار بیمار به نظر می رسد.

• اسهال متوسط: 6 بار یا بیشتر مدفوع آبکی در 24 ساعت گذشته.

• دردهای معده که پس از هر مدفوع اسهالی از بین نمی روند

• تب بیش از 3 روز طول بکشد

• تماس نزدیک با شخص یا حیوانی که اسهال باکتریایی دارد

• تماس با خزنده (مار، مارمولک، لاک پشت) در 14 روز گذشته

• سفر به کشور در معرض خطر اسهال در ماه گذشته 

حتما بخوانید: درمان شپش سر در کودکان با روش های طب سنتی

توصیه های مراقبتی برای اسهال در نوزاد

آنچه باید در مورد اسهال بدانید:

• بیشتر اسهال ها توسط یک ویروس ایجاد می شوند.

• عفونت های باکتریایی به عنوان علت اصلی اسهال شایع نیستند.

• اسهال راه بدن برای خلاص شدن از شر میکروب ها است.

• خطر اصلی اسهال کم آبی بدن است. کم آبی بدن به این معنی است که بدن مایعات زیادی از دست داده است.

• اکثر کودکان مبتلا به اسهال نیازی به مراجعه به پزشک ندارند. 

اسهال خفیف در نوزاد 

اکثر کودکان مبتلا به اسهال می توانند رژیم غذایی معمولی داشته باشند.
برای جلوگیری از کم آبی مایعات بیشتری باید بنوشند. شیر خشک یا شیر مادر گزینه های خوبی برای کاهش کم آبی ناشی از اسهال هستند.
از آب میوه استفاده نکنید. زیرا  آنها می توانند اسهال را بدتر کنند.
غذاهای جامد: اگر کودک شما غذا های جامد مصرف می کند، بهتر است بیشتر از غذاهای نشاسته ای (مانند غلات، کراکر، برنج، ماکارونی) استفاده کنید. زیرا هضم آنها آسان است.

کودکانی که با شیر خشک تغذیه می کنند و به اسهال مبتلا هستند: 

به دادن شیر خشک ادامه دهید، اما بیشتر غذا جامد استفاده کنید. به اندازه‌ای که کودک میل دارد به او شیر خشک بدهید.
غذاهای جامد: اگر از غذاهای کودک استفاده می کنید، مصرف آنها را ادامه دهید. غلات بهترین گزینه برای کودک شما هستند.

نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می کنند: 

شیر مادر را بیشتر به کودک خود بدهید.
غذاهای جامد: اگر از غذاهای کودک استفاده می کنید، آنها را ادامه دهید. غلاتی مانند سرلاک یا سویق ها بهترین هستند. 

حتما بخوانید: دلایل شب ادراری در کودکان از نگاه طب سنتی

داروی تب بر در نوزادان

برای تب های بالاتر از (39 درجه سانتیگراد)، می توانید از دارو استامینوفن استفاده کنید.
توجه: تب های کمتر از (39 درجه سانتیگراد) برای مبارزه با عفونت ها مهم هستند.

برای تب با هر دمایی: کودک خود را به خوبی هیدراته نگه دارید. از مایعات سرد استفاده کنید.

راه های پیشگیری از التهاب پوست کودک در نواحی که پوشک با پوست او تماس دارد

بعد از هر بار مدفوع باسن کودک را بشویید تا از ایجاد بثورات بد پوشک جلوگیری کنید.
برای محافظت از پوست، از پماد (مانند وازلین یا دزیتین) استفاده کنید. آن را روی پوست اطراف مقعد بمالید.

طول درمان اسهال در نوزادان و کودکان

اسهال ویروسی 5-14 روز طول می کشد.
اسهال شدید فقط در 1 یا 2 روز اول رخ می دهد. اما، مدفوع شل می تواند 1 تا 2 هفته ادامه داشته باشد.

همچنین بهتر است به پزشک مراجعه کنید اگر: 

در مدفوع کودک خود، رگه های خون مشاهده کردید.
کودک شما مشکوک به کم آبی بدن باشد. (بدون ادرار در بیش از 8 ساعت، ادرار تیره، دهان بسیار خشک و گریه بدون اشک)
اسهال بیش از 2 هفته طول بکشد
حال جسمانی کودک روز به روز بدتر شود