شپش سر (Head lice) چیست ؟

شپشک یا Pediculus humanus capitis یک حشره انگلی است که در سر ، ابروها و مژه های افراد دیده می شود. شپش سر چندین بار در روز از خون انسان تغذیه کرده و نزدیک به پوست سر انسان زندگی می کند.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به شپش سر قرار دارند؟

شپش سر در سراسر جهان یافت می شود. در ایالات متحده ، آلودگی به شپش بیشتر در میان کودکان پیش دبستانی و دبستانی دیده میشود و بیشتر شایع است. اگرچه اطلاعات موثق در مورد تعداد افرادی که سالانه دچار شپش سر هستند ، در دسترس نیست ، اما تخمین زده می شود که سالانه 6 تا 12 میلیون کودک با رنج سنی 3 تا 11 سال فقط در ایالات متحده آمریکا به شپش سر مبتلا میشوند. 
شپش سر با خزیدن حرکت می کند و نمی تواند پرش یا پرواز کند. شپش سر در اثر تماس مستقیم با موی فرد آلوده پخش می شود. هر شخص که با شخص دیگری که شپش سر دارد تماس سر به سر داشته باشد بیشتر در معرض خطر است. 

شپش سر چگونه است؟

شپش سر به 3 صورت وجود دارد :

تخمک (که به آن نیت نیز گفته می شود)، شپش نابالغ (nymph) و شپش بالغ (adult).

 

 

تخم شپش یا نیت

نیت ها تخمهای شپش هستند که توسط شپش ماده بالغ بر روی ساقه مو نزدیک به پوست سر قرار می گیرند. نیت ها محکم به ساقه مو متصل میشوند و بیضی شکل و بسیار کوچک بوده و به سختی قابل مشاهده هستند.رنگ تخم شپش ها غالباً زرد یا سفید است، اگرچه گاهی اوقات به نظر می رسد که همرنگ موهای فرد آلوده هستند و اغلب با شوره سر یا قطرات اسپری مو اشتباه گرفته می شوند. مدت زمان خارج شدن شپش ها از تخم حدود 8 تا 9 روز است و تخمهایی که شپش از آنها خارج می شوند نزدیک به ریشه مو قرار دارند و شناسایی آن ها با چشم غیر مسلح کمی دشوار است.

شپش نابالغ

شپش نابالغ مانند شپش سر بالغ به نظر می رسد اما کوچکتر است و برای ادامه زندگی از خون انسان تغذیه میکند. شپش های نابالغ حدود 9-12 روز پس از بیرون آمدن از تخم ، به شپش بالغ تبدیل میشوند.

شپش بالغ

شپش بالغ کاملاً رشد یافته و تقریباً به اندازه یک دانه کنجد است ، شش عدد پا دارد و به رنگ برنز مایل به سفید و خاکستری است. رنگ شپش بالغ در افرادی که موهای تیره تری دارند ، تیره تر به نظر میرسد و برای زنده ماندن، باید از خون انسان یا هر موجود دیگر تغذیه کند. شپش بالغ می تواند حدود 30 روز روی سر فرد زندگی کند اما اگر از روی فرد بیفتد ظرف یک یا دو روز می میرد. شپش های ماده معمولاً بزرگتر از نرها هستند و می توانند هر روز حدود شش عدد تخم بگذارند.

شپش سر معمولاً در کجا یافت می شود؟

شپش سر و شپشک سر منحصراً در سر ، بخصوص در اطراف و پشت گوش و نزدیک خط گردن در پشت سر دیده می شود. شپش سر یا شپشک بعضی اوقات روی مژه ها یا ابروها نیز دیده می شود اما این امر غیرمعمول است. شپش سر با چنگال های قلاب مانند در انتهای هر شش پای خود مو را محکم نگه می دارد. شپشک های سر محکم به ساقه مو متصل میشوند و حتی پس از بیرون آمدن شپش های نابالغ از تخم و باقی ماندن پوسته های خالی ، برداشتن آنها دشوار است.

علائم شپش سر چیست؟

احساس غلغلک دادن چیزی که در مو حرکت می کند.
خارش ، که ناشی از واکنش آلرژیک به گزش شپش سر است.
تحریک پذیری و مشکل خواب ، زیرا شپش بیشتر در تاریکی فعال است.
زخم های سر ناشی از خارش پوست سر. این زخم ها گاهی اوقات می توانند به باکتری های موجود در پوست فرد آلوده شوند.

کودک من چگونه به شپش سر مبتلا شد؟

تماس سر به سر با فردی که آلوده به شپش میباشد، رایج ترین راه ابتلا به شپش سر است. دیگر راه های انتقال تماس تن به تن در هنگام بازی در مدرسه ، خانه و مکان های دیگر (فعالیت های ورزشی ، زمین بازی ، مهمانی های خواب ، اردوگاه) است.

گرچه غیر معمول است ، اما شپش سر با به اشتراک گذاشتن لباس یا وسایل مشابه قابل انتقال است. این اتفاق هنگامی می افتد که شپش می خزد ، یا از طریق ریزش مو به بافت لباس منتقل میشود. راه های انتقال شپش از طریق لباس و وسایل به شکل زیر است : 

پوشیدن لباس (کلاه ، روسری ، کت ، لباس فرم یا لباس ورزشی) یا وسایل دیگر (کش مو، شانه و برس ، حوله) که اخیراً فرد آلوده به شپش از آن استفاده کرده است.
دراز کشیدن روی تخت ، کاناپه ، بالش یا فرشی که اخیراً با فرد آلوده در تماس بوده است.

نکته : سگ ، گربه و سایر حیوانات خانگی نقشی در شیوع شپش ندارند.

آلودگی به شپش سر چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص آلودگی به شپش سر بهتر است با یافتن شپش زنده نابالغ یا شپش بالغ روی پوست سر یا موی فرد انجام شود. از آنجا که شپش نابالغ و شپش های بالغ بسیار کوچک هستند ، به سرعت حرکت می کنند و یافتن آنها دشوار است. استفاده از ذره بین و شانه دندانه ریز ممکن است برای یافتن شپش زنده مفید باشد. اگر شپش خزنده دیده نشود ، یافتن ذراتی که نزدیک به پوست سر محکم به ساقه های مو متصل شده اند ، نشان می دهد که یک فرد به شپش آلوده شده است و باید تحت درمان قرار بگیرد. نیت ها یا همان تخم های شپش اغلب با سایر موارد موجود در مو مانند شوره سر ، قطرات اسپری مو و ذرات خاک اشتباه گرفته می شوند. اگر هیچ شپش نابالغ زنده یا شپش بالغی دیده نشود و تنها آثاری در نزدیکی پوست سر یافت شود، نشان میدهد که احتمالاً آلودگی قدیمی است و شپش ها دیگر فعال نیستند و نیازی به درمان نیست.

 

 

اگر مطمئن نیستید شخصی شپش دارد یا خیر ، تشخیص باید توسط پزشک و مراکز درمانی انجام شود.

شپش سر چگونه درمان می شود؟

درمان شپش برای افرادی که مبتلا به شپش فعال و زنده هستند ، به شدت توصیه می شود و همچنین تمام اعضای خانواده و سایر افرادی که با شخص آلوده تماس نزدیک داشته اند باید بررسی شوند. 
برخی از کارشناسان معتقدند که درمان پیشگیرانه برای افرادی که از یک تخت خواب مشترک با افراد آلوده استفاده میکنند، ضروری خواهد بود. همه افراد آلوده (اعضای خانواده و افرادی که از نزدیک با فرد آلوده در تماس بوده اند) باید همزمان درمان شوند.

برخی از داروی های ضد شپش اثر تخمک زدایی دارند (یعنی تخم های شپش را از بین می برند). برای آنکه شپش ممکن است فقط از نظر تخمک گذاری ضعیف شده باشد و بطور کامل از بین نرود ، درمان مجدد توصیه می شود. برای درمان موثر تر، درمان مجدد باید قبل از تولید تخم های جدید و پس از تخمک گذاری همه تخم ها انجام شود.

داروی ضد شپش گیاهی پلنت دارو

این ترکیب گیاهی برای از بین بردن و درمان شپش سر و یا شپشک مورد استفاده قرار میگیرد و هیچ گونه ماده شیمیایی در ترکیبات آن بکار برده نشده است.

نحوه استفاده از داروی ضد شپش پلنت دارو 

ابتدا مو ها را با شامپو بچه شستشو دهید.
ترکیب گیاهی ضد شپش را (برای موهای تا شانه 1 بسته و برای موهای بلند تر و حجیم تر 2 بسته) با آب مخلوط کرده تا خمیر یکنواختی بدست آید.
باید خمیر به دست آمده به مدت 10 الی 15 دقیقه بر روی سر بماند و سپس موها با شانه دندانه ریز شانه زده شود. سپس موها آبکشی شود.
در نهایت مو ها را با سرکه سیب خانگی به مدت 4 تا 5 دقیقه ماساژ داده و سپس موها را آبکشی کنید.
دقت داشته باشید برای نتیجه گیری بهتر پس از استفاده از این محصول تا 2 روز از شوینده های دیگر استفاده نشود.
استفاده در دوران بارداری و شیردهی بلامانع است.

 

 

اقدامات جانبی هنگام درمان شپش

به عنوان مثال ، کلاه ، روسری ، بالش ، ملافه ، لباس و حوله هایی که فرد آلوده تا 2 روز قبل از درمان پوشیده یا استفاده کرده است را ، درست قبل از شروع درمان ، با استفاده از آب گرم در ماشین لباسشویی شسته و خشک کنید زیرا شپش و تخمهای آن در صورتی که به مدت 5 دقیقه در معرض دمای بالاتر از 53.5 درجه سانتیگراد (128.3 درجه فارنهایت) قرار بگیرند از بین خواهند رفت. شانه ها و برس ها را به مدت 5-10 دقیقه در آب گرم (حداقل 130 درجه فارنهایت) خیس کنید. 
 وسایلی که نمی توانند شسته شوند ، به مدت دو هفته در یک کیسه پلاستیکی تمیز و خشک بسته بندی شوند. وسایلی مانند کلاه و حوله هایی که با موهای فرد آلوده تماس دارند نباید مشترک باشند. بخارشو و جاروبرقی مبلمان و کف می تواند موهای فرد آلوده ای را که ممکن است دارای ذرات زنده باشد ، از بین ببرد.
از فرد آلوده بخواهید پس از درمان لباس تمیز بپوشد.
اگر 8-12 ساعت پس از درمان چند شپش زنده پیدا شد و با سرعت بیشتری نسبت به قبل حرکت می کنند ، عقب نشینی نکنید. برای از بین بردن تمام شپش ها ممکن است نیاز باشد دارو را به دفعات بر روی مو قرار دهید. با استفاده از یک شانه دندانه ریز ، شپش مرده و زنده باقی مانده را از روی مو شانه کنید.
باید از شانه های دندانه ریز برای شانه زدن شپشک و ساقه مو استفاده شود. 
بعد از هر بار درمان ، بررسی موها و شانه زدن با شانه دندانه ریز برای از بین بردن آثار شپش ها، احتمال بازگشت مجدد آن ها را کاهش میدهد. برای اطمینان از ، از بین رفتن تمام شپش ها و آثار باقی مانده از آن ها ، 2-3 هفته به بررسی موها و ریشه سر ادامه دهید. 
هدف از درمان مجدد این است که قبل از تولید تخمهای جدید ، شپش هایی را که زنده مانده اند از بین ببرید.  

آیا شپش سر برای سلامتی مضر است؟

شپش سر نباید به عنوان خطری برای سلامت عمومی و پزشکی در نظر گرفته شود. شپش سر در انتشار بیماری خاصی شناخته شده نیست و فقط می تواند آزار دهنده باشد زیرا وجود آنها ممکن است باعث خارش شدید و بیخوابی شود. گاهی اوقات خارش می تواند منجر به زخم شدن بیش از حد پوست سر شود و احتمال عفونت ثانویه پوست را افزایش دهد.

آیا با به اشتراک گذاشتن کلاه ایمنی یا هدفون ورزشی می توان شپش سر را گسترش داد؟

شپش سر معمولاً در اثر تماس مستقیم با موی فرد آلوده پخش می شود. احتمال گسترش در اثر تماس با اشیا بی جان و وسایل شخصی ممکن است رخ دهد اما بسیار کمتر است. پاهای شپش سر مخصوص نگه داشتن موهای انسان هستند و در اتصال به سطوح صاف یا لغزنده مانند پلاستیک ، فلز ، چرم مصنوعی و سایر مواد مشابه مشکل دارد.

آیا کلاه گیس یا تکه های مو (اکستنشن مو) می توانند شپش را منتقل کنند؟

شپش و تخمهای آنها اگر از میزبان انسانی جدا شوند ظرف 2 روز از بین می روند. شپش سر بالغ می تواند فقط یک روز یا بیشتر بدون تغذیه از خون زندگی کند. شپش های نابالغ بدون تغذیه از انسان تنها می توانند چندین ساعت زندگی کنند. تخمهای شپش معمولاً در طی یک هفته دور از میزبان انسانی خود می میرند و نمی توانند در دمای کمتر از دمای نزدیک به پوست سر انسان بیرون بیایند. به همین دلایل ، خطر انتقال شپش سر از کلاه گیس یا تکه موی دیگر بسیار ناچیز است ، خصوصاً اگر کلاه گیس یا تکه مو در 48 ساعت قبل توسط شخصی که به طور فعال آلوده به شپش زنده بوده ، استفاده نشده باشد.

آیا استخر می تواند شپش را منتقل کند؟

داده ها نشان می دهد که شپش می تواند برای چند ساعت در زیر آب زنده بماند اما بعید است که توسط آب استخر و شنا کردن به شما منتقل شود. معمولا شپش سر محکم به موهای انسان میچسبد و هنگام غوطه ور شدن در زیر آب رها نمی شود. در ضمن میزان کلر موجود در آب استخر شپش سر را از بین نخواهد برد.

شپش سر ممکن است با به اشتراک گذاشتن حوله یا سایر موارد این چنینی که با موهای فرد آلوده در تماس بوده است منتقل شود، اگرچه انتقال از این روش کمی غیر معمول است اما خانواده ها باید به کودکان خود آموزش دهند که حوله ، برس مو و موارد مشابه را نباید در کنار استخر یا در رختکن به اشتراک بگذارند.
 
منبع : CDC