کلاژن چیست ؟

کلاژن فراوان ترین پروتئین در بدن انسان است که در استخوان ها، ماهیچه، پوست و تاندون ها تولید میشود.
کلاژن اجزای بدن را کنار هم قرار میدهد و برای استحکام و ساختار درست بدن ، مانند داربست تشکیل میشود و بافت و سلول ها را به یک دیگر متصل میکند. پروتئینی سخت ، نامحلول و فیبری است که 30 درصد پروتئین موجود در بدن را تشکیل میدهد. در اکثر کلاژن ها فیبر ها به یکدیگر متصل میشوند تا فیبر های بلند و باریک را تشکیل دهند.

کلاژن به پوست خاصیت ارتجاعی میدهد و به عنوان یک پشتیبان از ساختار سلولی محافظت میکند.

انواع کلاژن

حداقل 16 نوع کلاژن وجود دارد، اما 80 تا 90 درصد از آن ها متعلق به انواع 1، 2 و 3 و 4 هستند. هر کدام از این کلاژن ها دارای ساختار و کارکرد های مختلفی هستند.

نوع اول : این نوع کلاژن 90 درصد کلاژن بدن شما را تشکیل میدهد و از الیاف متراکم ساخته شده است. این ساختار در واقع تشکیل دهنده پوست، استخوان ها، تاندون ها، غضروف های فیبری، بافت همبند و دندان ها میباشد. این نوع کلاژن ها قابلیت کشسانی دارند.

نوع دوم : این نوع از کلاژن سفت تر است و در غضروف الاستیک وجود دارد.

نوع سوم : این نوع از کلاژن در ساختار عضلات، اندام و شریان ها وجود دارد.

نوع چهارم : در لایه هایی از پوست وجود دارد و مانند فیلتر عمل میکند.

کلاژن های موجود در بدن انسان بسیار قوی و انعطاف پذیر هستند. کلاژن توسط سلول های مختلف ترشح میشود اما بطور عمده توسط سلول های بافت همبند تولید میشود. با افزایش سن ، کلاژن کمتر با کیفیت پایین تری تولید میشود که منجر به بروز چین و چروک و مشکلات غضروفی و مفصلی خواهد شد.برخی از کلاژن ها به عنوان پوشش محافظ برای اندام های ظریف مانند کلیه عمل میکنند. 

مواد مغذی که تولید کلاژن در بدن را افزایش میدهد

بدن با ترکیب دو اسید آمینه گلیسین و پرولین ، پروکلاژن را تشکیل میدهد و برای انجام این فرایند به ویتامین C نیاز دارد.

ویتامین C : در مرکبات، فلفل دلمه و تو فرنگی یافت میشود.

پرولین : مقادیر بالایی از آن در سفیده تخم مرغ، جوانه گندم، لبنیات، کلم و قارچ یافت میشود.

گلیسین : در ژلاتین، غذاهای حاوی پروتئین و پوست مرغ یافت میشود.

مس : مقادیر زیادی در گوشت های ارگانیک، دانه کنجد، پودر کاکائو، بادام زمینی و عدس یافت میشود.

علاوه بر همه این ها بدن شما به پروتئین باکیفیت و حاوی اسید های آمینه مورد نیاز برای ساخت پروتئین های جدید احتیاج دارد. پوشت قرمز، مرغ، غذاهای دریایی، لبنیات، حبوبات و سویا همگی منابع غنی از اسید های آمینه هستند.

چه عواملی موجب از بین رفتن کلاژن میشود 

  • مصرف شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده 

  • قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید

  • مصرف دخانیات

  • برخی از اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس نیز در کاهش کلاژن نقش موثری دارد.

فواید مصرف مکمل های کلاژن

دو نوع کلاژن وجود دارد که نسبت به کلاژن های دیگر از محبوبیت بیشتری برخوردارند 

کلاژن هیدرولیز و ژلاتین

که موجب :

افزایش حجم توده عضلانی 

10 درصد بافت ماهیچه از کلاژن تشکیل شده است و برای حفظ قدرت و عملکرد صحیح ماهیچه ها ضروری میباشد.
تحقیقات نشان میدهد مصرف مکمل های کلاژن همزمان با تمرین های قدرتی موجب افزایش حجم توده عضلانی خواهد شد.

بهبود آرتروز و تسکین درد مفاصل

کلاژن موجب حفظ یکپارچگی غضروف های شما که همان بافت الاستیکی محافظت کننده از بافت شما است کمک میکند.
طبق تحقیقات در سال 2017 مکمل های کلاژنی نقش موثری در کاهش درد های آرتروزی و مفصلی داشته اند.

جلوگیری از پوکی استخوان 

بیشتر بافت استخوان از کلاژن تشکیل شده است و به قوی نگه داشتن استخوان کمک میکند.
همانطور که با افزایش سن در بدن ، تولید کلاژن کاهش پیدا میکند، توده استخوانی نیز تحلیل میرود. این امر موجب پوکی استخوان، کاهش تراکم استخوان خواهد شد و خطر شکستگی استخوان را افزایش میدهد. 
مطالعات نشان میدهد که مصرف مکمل های کلاژن برای کاهش پوکی استخوان موثر خواهد بود.

سلامت قلب را افزایش میدهد

کلاژن ساختار رگهای خونی شما را که خون را از قلب به تمامی نقاط بدن منتقل می کند را تشکیل میدهد. بدون کلاژن کافی ، شریان ها ممکن است ضعیف شوند.
این امر ممکن است به آترواسکلروز یا تصلب شرایین منجر شود ، بیماری که با باریک شدن شریان ها منجر میشود. آترواسکلروز میتواند منجر به حمله قلبی و سکته مغزی شود.

افزایش خاصیت ارتجاعی پوست 

تحقیات انجام شده در سال 2019 نشان داده است ، گروهی از خانم خا با مصرف کلاژن، بهبود در ظاهر پوست را احساس کرده اند.
کلاژن همچنین بصورت موضعی برای درمان خشکس پوست و چین و چروک استفاده میشود و با باعث کند شدن روند پیری پوست میشود.

 

 

در لایه میانی پوست که درم نام دارد، کلاژن شبکه های فیبری بنام فیبروبلاست را تشکیل میدهد و موجب رشد سلول ها جدید بر روی آن میشود و در تعویض و ترمیم سلول های مرده پوست نقش دارد. 
با افزایش سن بدن کلاژن کمتری تولید میکند به همین دلیل چین و چروک بر روی پوست شکل میگیرد و غضروف ها ضعیف میشوند.
زنان بعد از یائسگی کاهش چشمگیری در سنتز کلاژن را تجربه میکنند. در سن 60 سالگی، کاهش قابل توجه تولید کلاژن امری طبیعی خواهد بود. 
علاوه بر این مصرف مکمل ها کلاژن باعث تولید پروتئین های مفید دیگری میشود که برای تقویت ساختار پوست شما بسیار ضروری هستند. از جمله این پروتئین ها میتوان به الاستین و فیبریل اشاره کرد.

مکمل های کلاژن را میتوانید بصورت قرص و یا پودر استفاده کنید.

سایر مزایای سلامتی مصرف مکمل های کلاژن 

  • تقویت و استحکام مو و ناخن

  • سلامت روده

  • سلامت مغز و اعصاب

  • کمک به کاهش وزن و افزایش متابولیسم

موارد استفاده از کلاژن در زمینه پزشکی

کلاژن قابل جذب است به این معنی که میتوان آن را تجزیه کرده و مجدد جذب بدن کرد. هچنین میتواند در مواد جامد و فشرده تشکیل شود.
طیف متنوعی از کارکرد های کلاژن از نظر بالینی متنوع و برای اهداف مختلف پزشکی استفاده میشود.
مصارف پزشکی که از کلاژن میشود میتواند از کلاژن انسان، گاو یا گوسفند سرچشمه بگیرد.

پر کننده پوست و درمان چین و چرک

تزریق کلاژن میتواند باعث بهبود چین و چروک و خطوط پوست شود. از پرکننده های حاوی کلاژن میتوان برای ترمیم جای زخم نیز استفاده کرد.
این پر کننده ها معمولا از کلاژن انسان و  کلاژن حیوانی (گاو) تهیه میشوند. کلاژن میتواند خطوط سطحی را پر کند اما خطوط گسترده تر معمولا با چربی و سیلیکون پر میشوند.

پانسمان کلاژنی

کلاژن با جذب سلول های جدید پوست به محل زخم میتواند به بهبود زخم ها کمک کند. این امر موجب بهبودی و زمینه ساز رشد بافت جدید میشود.

 

 

پانسمان های کلاژنی برای بهبودی :

  • زخمهای مزمن که به درمان دیگر پاسخ نمی دهند

  • زخمهای جزئی و کامل

  • سوختگی درجه دو

پروتز های عروقی

پیوند بافت کلاژن از اهداکنندگان برای بازسازی عصب محیطی، پروتز های عروقی و بازسازی شریان ها استفاده میشود.
در حالیکه اغلب پروتز های کلاژن با بدن انسان سازگار هستند، برخی از آن ها ممکن است موجب انعقاد خون شوند.

عوارض جانبی مصرف مکمل های کلاژن 

در حال حاضر، خطرات شناخته شده زیادی در رابطه با مصرف مکمل های کلاژن وجود ندارد.
مکمل های کلاژن ممکن است منجر به عوارض جانبی مانند طعم بد دهان و سوزش سر دل شده و ایجاد احساس پر بودن معده در شما ایجاد کند.

نتیجه گیری 

کلاژن می تواند با کاهش چین و چروک و خشکی پوست ، سلامت پوست شما را بهبود بخشد همچنین به افزایش توده عضلانی ، جلوگیری از پوکی استخوان و تسکین درد مفاصل کمک می کند.

  • کلاژن در بدن به ویژه در پوست، استخوان و بافت های همبند تولید میشود.

  • برخی از فیبر های کلاژن از فولاد هم قوی تر هستند.

  • تولید کلاژن با افزایش سن و قرار گرفتن در معرض عواملی مانند استعمال دخانیات و اشعه ماورا بنفش خورشید UV کاهش پیدا میکند.

  • برای ترمیم سریعتر زخم، از پانسمان کلاژنی میتوان استفاده کرد.