دلایل کم آبی در بدن و راه های شناسایی آن

چگونه می توانید کمبود آب در بدن را تشخیص دهید؟

کمبود آب در انسان زمانی اتفاق می افتد که بدن او آب کافی نداشته باشد. بدن انسان تقریباً از 60 درصد آب تشکیل شده است و برای تنفس ، هضم غذا و هر عملکرد ضروری به آب نیاز دارد.
با تعریق زیاد در یک روز گرم و یا با ورزش زیاد به سرعت آب بدن کاهش پیدا میکند. بدن شما همچنین با ادرار بیش از حد آب خود را از دست می دهد و در صورت تب ، استفراغ یا اسهال بدن کب آب میشود.
کمبود آب بدن می تواند جدی باشد. خوشبختانه ، روش های مختلفی وجود دارد که می تواند کمبود آب بدن شما را تشخیص دهد. حتی با اندکی از دست دادن آب ممکن است علائمی داشته باشید. کمبود آب بدن حتی به میزان 1 یا 2 درصد می تواند علائم و نشانه هایی ایجاد کند.

کم آبی اغلب در چه کسانی رخ میدهد ؟

اگرچه کم آبی ممکن است برای هرکسی اتفاق بیفتد ، اما برخی از افراد بیشتر در معرض خطر هستند. افرادی که بیشتر در معرض خطر دهیدراته شدن بدن هستند عبارتند از:

افراد مسن معمولاً دچار کمبود آب بدن می شوند.
افراد در ارتفاعات بالاتر.
ورزشکاران ، به ویژه ورزشکاران در مسابقات استقامتی ، مانند ماراتن ها ، مسابقات سه گانه و مسابقات دوچرخه سواری. همانطور که در این مقاله توضیح داده شده است ، کمبود آب بدن می تواند عملکرد ورزشی را تضعیف کند.
افراد مبتلا به بیماری های مزمن ، مانند دیابت ، بیماری های کلیوی ، کیست و فیبروز ، اعتیاد به الکل و اختلالات غده فوق کلیوی.
نوزادان و کودکان که معمولاً به دلیل اسهال و استفراغ است.
کم آبی بدن در بزرگسالان مسن نیز شایع است زیرا آنها معمولا آب کمتری می نوشند تا کمتر به دستشویی بروند. همچنین در مغز تغییراتی ایجاد می شود که سیگنال های تشنگی را ارسال نمیکند.

14 علامت و نشانه کم آبی در بزرگسالان

پوست

پوست شما با تعریق در هوای گرم آب از دست می دهد. همچنین در هوای خنک تر بدن از طریق پوست رطوبت خود را از دست می دهد زیرا هوا خشک تر است. در صورت کم آبی و دهیدراته شدن، پوست دچار علائم زیر میشود : 

زبری یا پوسته پوسته شدن
گرگرفتگی یا قرمزی
پوست یا لبهای ترک خورده
پوست سرد یا نرم
سفت یا جمع شدن پوست

نفس کشیدن

هنگام کمبود آب در بدن، دهان و زبان احساس خشکی یا چسبندگی می کنند و در برخی موارد بوی بدی نیز دارند.
بدن شما برای تولید بزاق به آب زیادی احتیاج دارد. هنگامی که بدن کم آب است ، بزاق کمتری ترشح میشود. این باعث می شود باکتری های بیشتری در دهان شما رشد کند. مسواک زدن و نوشیدن آب فراوان به خلاص شدن از شر باکتری های ایجاد کننده بو بد دهان کمک می کند.

ادرار

با دیدن ادرار ممکن است بتوانید کمبود آب در بدن را تشخیص دهید. ادرار زرد تیره تا کهربایی به این معنی است که شما دچار کم آبی خفیف یا شدید شده اید. همچنین اگر میزان ادرار شما کمتر از حد معمول باشد، ممکن است بدن شما دهیدارته شده باشد. 

یبوست

کمبود آب بدن می تواند باعث یبوست شود یا آن را بدتر کند. اگر آب کافی دریافت نکنید ممکن است اجابت مزاج دشوار یا کمتر از حد معمولی داشته باشید. مدفوع شما ممکن است خشک یا شبیه توده های کوچک به نظر برسد. آب برای هضم غذا و انتقال مواد زائد از دستگاه گوارش به خارج از بدن بسیار ضروری است. بنابراین برای عملکرد درست دستگاه گوارش بهتر است در طول روز مقدار بیشتری آب بنوشید.

تشنگی و گرسنگی

تشنگی یکی از بارز ترین نشانه های کم آبی است که نشان میدهد، بدن شما به آب بیشتری نیاز دارد. همچنین در صورت کمبود آب بدن معمولا احساس گرسنگی بیشتری دارید. به همین دلیل است که پزشکان تغذیه پیشنهاد میکنند هنگامی که احساس گرسنگی دارید، یک لیوان آب بخورید تا احساس گرسنگی کاذب شما از بین برود .
یک بررسی پزشکی نشان داده است که بزرگسالانی که دچار کمبود آب بدن هستند اغلب از وزن بالاتری برخوردارند. دریافت مقدار زیادی آب ممکن است به کاهش احساس گرسنگی و میل به غذا خوردن کمک کند. همچنین بزرگسالانی که وزن بیشتری دارند نیز برای تأمین آب بدن به نوشیدن آب و مایعات بیشتری احتیاج دارند.

فشار خون

حدود 55 درصد خون شما از آب است. از دست دادن آب می تواند حجم خون شما را کاهش دهد و فشار خون را تحت تأثیر قرار دهد. انجمن قلب آمریکا کمبود آب بدن را دلیل فشار خون پایین ذکر کرده است و نوشیدن آب به تعادل فشار خون کمک می کند.

خستگی

تحقیقات پزشکی نشان می دهد که کم آبی بدن حتی در زمان استراحت می تواند در بدن احساس خستگی ایجاد کند. در مطالعه ای درباره کم آبی مردان گزارش کردند که احساس خستگی ، بی حالی و خستگی می کنند. این علائم ممکن است به دلیل فشار خون پایین ناشی از کمبود آب بدن باشد. هیدراته شدن و مصرف مایعات میتواند به افزایش سطح انرژی کمک می کند.

سردرد

سردردی که به دلیل کم آبی بدن اتفاق می افتند میتواند با فشار خون پایین مرتبط باشد. بنابراین نوشیدن آب به افزایش فشار خون و کاهش علائم کمک میکند.

حالت تهوع

کمبود آب بدن می تواند باعث حالت تهوع و سرگیجه شود و درنهایت منجر به استفراغ شود. این اتفاق باعث می شود که بیشتر از حد معمول آب از دست دهید و علائم را نیز تشدید میکند. تهوع همچنین ممکن است با فشار خون پایین ناشی از کمبود آب بدن مرتبط باشد.

غش کردن

کم آبی شدید می تواند منجر به غش شود. بعد از نشستن یا دراز کشیدن به طور ناگهانی از جای خود ممکن است احساس سبکی یا ضعف کنید. این علائم ممکن است هنگامی اتفاق بیفتد که کم آبی بدن باعث کاهش فشار خون شود.

اثرات قلبی

کمبود آب بدن می تواند منجر به تپش قلب شود. ضربان قلب سریع و تنفس سریع ممکن است نشانه هایی از کم آبی شدید باشد. از دست دادن آب بدن منجر به کاهش حجم خون می شود. این باعث می شود قلب برای انتقال خون در بدن بیشتر کار کند. بنابراین هیدراته شدن،  حجم خون را بالا می برد و ضربان قلب را به حالت طبیعی برمی گرداند.

عملکرد مغز

مغز شما از بیش از 70 درصد آب تشکیل شده است. تحقیقات علمی بر روی مردان 20 ساله نشان میدهد که کمبود آب بدن برخی از عملکرد های مغز را کند می کند. این امر می تواند بر هوشیاری ، تمرکز و حافظه تأثیر بگذارد. شرکت کنندگان در این مطالعه،  هنگام کمبود آب و دهیدراته بودن بدن در آزمایش بینایی و حافظه اشتباهات بیشتری داشتند.
مطالعه دیگری در این مورد نشان میدهد که کمبود آب بدن  حتی می تواند باعث اشتباه در رانندگی شود. این شامل انحراف در مسیرها و کاهش سرعت واکنش هنگام ترمز است. نتایج نشان داده است که در حالی که بدن کم آب است می تواند مهارت رانندگی را به اندازه نوشیدن الکل و بیخوابی کاهش دهد.

حالت روحی

مطالعات علمی درباره زنان و مردان نشان میدهد که کم آبی بدن باعث افزایش احساس اضطراب ، تنش یا افسردگی در افراد می شود. همچنین بزرگسالان گزارش کردند که خلق و خوی آنها ناخوشایند میشود و کار و فعالیت های روزانه هنگام دهیدراته شدن بدن دشوارتر به نظر می رسد. تغییرات خلقی ، مانند گیجی یا تحریک پذیری ، نشانه کم آبی جدی در بدن است.

علائم کم آبی بدن در نوزادان و کودکان نوپا

نوزادان و کودکان نوپا به دلیل سن پایین و جسه کوچکی که دارند می توانند به سرعت آب بدن خود را از دست بدهند. علائمی که ممکن است نشان دهد که کودک شما دچار کم آبی شده است، شامل :

پوشکی که سه ساعت یا بیشتر خشک شده مانده است
گریه کردن بدون اشک
خواب آلودگی غیرمعمول
سر و صدا
دهان خشک
تب شدید

نحوه تشخیص کم آبی در بدن

تست پوست 

میزان کشش پوست میتواند به شما کمک کند تا کمبود آب بدن را در بدن کودک یا بزرگسال تشخیص دهید. برای انجام آزمایش:

پوست روی بازو یا معده خود را به آرامی با دو انگشت بکشید تا حالت "چادر" ایجاد شود و سپس آن را رها کنید.
بررسی کنید که آیا پوست در عرض یک تا سه ثانیه به حالت طبیعی خود باز می گردد یا خیر.
اگر بازگشت پوست به حالت طبیعی کند است ، ممکن است دچار کمبود آب شده باشید. 

آزمایش رنگ صدف ناخن

هنگامی که صدف ناخن را فشار میدهید ، سفید می شود. به طور معمول ، خون در عرض دو ثانیه یا کمتر برمی گردد. اگر کمبود آب داشته باشید ، ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد تا آن منطقه به رنگ صورتی بازگردد. برای انجام آزمایش:
دست آزمایش را بالای قلب خود نگه دارید.
صدف ناخن خود را فشار دهید تا سفید شود.
فشار را آزاد کنید.
دقت کنید که چند ثانیه زمان میبرد تا رنگ به صدف ناخن شما برگردد.

کمبود آب در بارداری

نوشیدن مقدار زیادی آب و مایعات قسمت مهمی از یک بارداری سالم است. در دوران بارداری به آب بیشتری احتیاج دارید زیرا حجم خون شما بیشتر است.
حالت تهوع و استفراغ (بویژه تهوع صبحگاهی) می تواند باعث کمبود آب بدن یا بدتر شدن آن شود. مقادیر کم مایعات آمنیوتیک در اطراف کودک شما می تواند به دلایل زیادی اتفاق بیفتد. نوشیدن آب بیشتر می تواند به افزایش این مایع کمک کند . همچنین در برخی موارد ، کمبود آب بدن ممکن است باعث انقباضات اولیه شود.

علائم کم آبی بدن چه باردار باشید و چه نباشید مشابه است. اگر باردار هستید ، مطمئن باشید که هر روز 8 تا 12 لیوان آب می نوشید.
در بیشتر موارد ، می توانید کمبود آب بدن را فقط با نوشیدن آب بیشتر درمان کنید. اگر فکر می کنید کم آبی بدن شما ممکن است به دلیل بیماری یا دارویی باشد به پزشک مراجعه کنید.

در صورت مشاهده علائم کم آبی شدید، به سرعت به مراکز درمانی مراجعه کنید. این علائم شامل:

گرفتگی معده
غش یا تشنج
فشار خون پایین
گرمازدگی
هذیان یا توهم

درمان های کم آبی بدن در طب سنتی 

شربت سرکنگبین 

شربت سرکنگبین از ترکیب عسل و سرکه انگور تهیه میشود و یکی از مشهور ترین نوشیدنی ها در طب سنتی میباشد که تقریبا برای درمان هر نوع بیماری مفید است. شربت سرکنگبین طبع معتدلی دارد و گرمی و عطش را از بدن دفع میکند و در فصول گرم سال به جبران آب از دست رفته از بدن که ناشی از تعریق و گرمای هوا است کمک میکند. علاوه بر این به پاکسازی کبد از سموم کمک کرده و اخلاط زائد بدن را دفع میکند.

شربت خاکشیر و بهارنارنج

این شربت که ترکیب خاکشیر و عرق بهارنارنج است یکی از نوشیدنی های گوارا در فصول گرم سال بشمار میرود و به دلیل احتباس آب در دانه های خاکشیر به جبران آب از دست رفته بدن در فصول گرم سال کمک میکند و کم آبی بدن را نیز برطرف میکند.

دانه چیا

دانه چیا ظاهری شبیه به تخم شربتی دارد اما خواصش با تخم شربتی کاملا متفاوت است. چیا دانه ای مغذی است که سرشار از امگا 3، پروتئین و فیبر میباشد. همچنین به دلیل اینکه دانه ای لعاب دار است و آب را درون خود نگه میدارد به رساندن آب بیشتر به بدن کمک کرده و کم آبی را برطرف میکند. کافی است هنگام نوشیدن آب یک قاشق چایخوری از دانه چیا را در بطری آب ریخته و بعد از اینکه دانه ها لعاب دار شد آن را میل کنید. چیا همچنین به کاهش اشتها و کاهش وزن نیز کمک میکند. دانه چیا را میتوانید از فروشگاه آنلاین مرهم طب تهیه کنید.

عوارض کم آبی بدن

کمبود آب بدن می تواند منجر به عوارض جدی شود ، از جمله:

گرمازدگی

اگر در هنگام ورزش شدید و زیاد، عرق نمی کنید مایعات کافی بنوشید تا دچار گرمازدگی و علائم شدید تر نشوید.

مشکلات ادراری و کلیوی

حملات طولانی مدت یا مکرر کم آبی می تواند باعث عفونت ادراری ، سنگ کلیه و حتی نارسایی کلیوی شود.

تشنج الکترولیتی

الکترولیت هایی مانند پتاسیم و سدیم - به انتقال سیگنال های الکتریکی از سلول به سلول دیگر کمک می کنند. در صورت عدم تعادل الکترولیت ها ، پیام های الکتریکی طبیعی ممکن است با هم دچار تداخل شوند، که منجر به انقباضات غیرارادی عضلات و گاهی اوقات از دست دادن هوشیاری می شود.

شوک هیپوولمیک

این یکی از جدی ترین عوارض کم آبی بدن است که ممکن است زندگی فرد را نیز تحدید کند. این اختلال زمانی اتفاق می افتد که حجم کم خون باعث افت فشار خون و کاهش میزان اکسیژن در بدن شما می شود.

جلوگیری از کم آبی بدن 

برای جلوگیری از کمبود آب بدن، مایعات زیادی بنوشید و از غذاهای پر آب مانند میوه ها و سبزیجات استفاده کنید. اینکه تشنگی راهنمای شما باشد راهنمای روزانه کافی برای اکثر افراد سالم است. 
وقتی دچار کم آبی مزمن هستید، نوشیدن آب ساده برای بازگرداندن تعادل الکترولیت های بدن کافی نیست. ممکن است نوشیدنی هایی با الکترولیت اضافه برای کمک به بدن شما در بازیابی مایعات از دست رفته تجویز شود.
به جای نوشیدن یکباره حجم زیاد مایعات ، مقدار کمتری مایعات را در یک بازه زمانی مشخص بنوشید. در موارد شدید کم آبی مزمن ، ممکن است لازم باشد در بیمارستان بستری شوید و از سرم برای انتقال مستقیم مایعات به داخل بدن استفاده شود.

بدن انسان به چه مقدار آب نیاز دارد؟

میزان آب مورد نیاز شما به موارد زیادی بستگی دارد و از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برای بزرگسالان مقادیر زیر توصیه میشود :

11.5 فنجان (2.7 لیتر) در روز برای خانم ها
15.5 فنجان (3.7 لیتر) در روز برای آقایان

این شامل مایعاتی از جمله آب ، چای و آب میوه و مواد غذایی است. شما به طور متوسط 20 درصد آب خود را از غذاهایی که می خورید دریافت می کنید. همچنین ممکن است بیش از شخص دیگری به آب نیاز داشته باشید. میزان آب مورد نیاز بدن به موارد زیر بستگی دارد:

محل زندگی شما

در مناطق گرم ، مرطوب یا خشک به آب بیشتری احتیاج خواهید داشت. همچنین اگر در کوهستان یا در ارتفاع زیاد زندگی کنید به آب بیشتری احتیاج خواهید داشت.

رژیم غذایی

اگر مقدار زیادی قهوه و سایر نوشیدنی های حاوی کافئین می نوشید ، ممکن است با ادرار بیش از حد آب بیشتری از دست دهید. اگر رژیم غذایی شما سرشار از غذاهای شور ، ادویه دار یا شیرین باشد ، احتمالاً باید آب بیشتری بنوشید. همچنین اگر مقدار زیادی غذای مرطوب مانند میوه ها و سبزیجات تازه یا پخته شده را در رژیم غذایی خود مصرف نمیکنید ، به آب بیشتری نیاز دارید.

دما یا فصل 

در ماه های گرم به دلیل تعریق زیاد به نوشیدن آب و مایعات بیشتری احتیاج خواهید داشت.

محیط زندگی 

اگر اوقات بیشتری را در فضای باز در زیر آفتاب یا گرمای هوا یا در یک اتاق گرم می گذرانید ، ممکن است سریعتر احساس تشنگی کنید و تعریق بیشتری داشته باشید.

میزان فعالیت روزانه

اگر در طول روز فعالیت داشته باشید یا زیاد پیاده روی کنید، بیشتراز کسی که پشت میز نشسته است به آب احتیاج دارید. اگر ورزش می کنید یا فعالیت شدید انجام می دهید ، برای جبران آب از دست رفته باید مایعات بیشتری بنوشید.

وضعیت سلامتی

اگر دچار عفونت یا تب شده اید و یا در اثر استفراغ یا اسهال آب زیادی از دست داده اید ، باید آب بیشتری بنوشید. اگر شما بیماری مانند دیابت دارید ، به آب بیشتری نیز احتیاج خواهید داشت. برخی از داروها مانند داروهای ادرار آور نیز می توانند آب بدن شما را به میزان چشمگیری کاهش دهند.

دوران بارداری و شیردهی

اگر باردار هستید و به کودک خود شیر میدهید ، باید آب و مایعات بیشتری بنوشید تا بدن خود را مرطوب نگه دارید. زیرا بدن شما در این دوران نیاز های بدن 2 نفر را برطرف میکند بنابراین به تقویت و توجه بیشتری احتیاج دارد.