انواع زخم و درمان های آن در طب سنتی

زخم چیست ؟

زخم آسیب دیدگی است که شامل شکستگی داخلی یا خارجی در بافت بدن میباشد و معمولا پوست را درگیر میکند. تقریبا همه افراد در دوره ای از زندگی خود دچار زخم میشوند. زخم های باز معمولا جزئی هستند و در خانه قابل درمان اند.
زخم ها ممکن است بر اثر سوختگی، ساییدگی، بریدگی با جسم خارجی و پارگی پوست ایجاد شوند. جراحی ، بیماری های زمینه ای مانند دیابت و مشکلات عروقی از دیگر دلایل بوجود آمدن زخم هستند.
برخی بیماری های پوستی مانند پسوریازیس و اگزما نیز در موارد حاد به زخم تبدیل میشوند.
زخم ها معمولا به دو دسته حاد و مزمن تقسیم میشوند.

زخم های حاد 

زخم های حاد معمولا به زخم های تروماتیک که ناشی از تصادف هستند و زخم های جراحی تقسیم میشوند :

زخم تروماتیک

این نوع زخم ها به عنوان زخم ناشی از تصادف نیز شناخته میشوند و معمولا با ایجاد برش، سوراخ و زخم موجب آسیب به بافت های پوستی و بافت های زیرین آن میشوند. 
زخم تروماتیک به 3 شکل زخم تروماتیک حاد، بریدگی و زخم نفوذی ایجاد میشود.
در زخم تروماتیک حاد پوست بریده شده و ظاهری ناهموار دارد و در آن معمولا ذرات شیشه، فلز یا شن و ماسه دیده میشود. در این نوع زخم لایه های زیرین پوست قابل مشاهده نیست.
زخم بریدگی از ضربه شدید یک جسم خارجی به پوست و بافت زیر پوست ایجاد میشود.
زخم های نفوذی اما بسیار عمیق و شدید هستند و ناشی از فرو رفتن یک جسم خارجی به پوست مانند فرو رفتن میله آهنی، چاقو و گلوله ایجاد میشوند.

درمان زخم تروما یا تروماتیک 

درمان زخم های تروما به شدت زخم و نوع آن بستگی دارد. در برخی موارد زخم سطحی است که با درمان با پماد آنتی بیوتیک و تمیز کردن زخم بهبود میابد و در موارد دیگر ممکن است زخم به قدری عمیق باشد که به جراحی و بستن زخم نیاز باشد و شامل درمان بافت خارجی و بافت زیرین، برداشتن هرگونه ذرات خارجی و زهکشی زخم میشود. تمامی این اقدامات برای بهبود سریع تر زخم و جلوگیری از عفونت صورت میگیرد.

زخم جراحی

این نوع زخم معمولا با بریدن و برش در پوست و بافت های زیرین آن در طی یک عمل جراحی ایجاد میشود. زخم جراحی اندازه های متفاوتی با توجه به نوع جراحی دارد و با بخیه بسته میشود. در برخی موارد نیز پزشک جراح تشخیص میدهد که برای بهبود بهتر است زخم باز باشد.

زخم جراحی به دو گروه زخم جراحی بسته و زخم جراحی باز تقسیم میشود.

زخم جراحی بسته 

در این نوع زخم ها پس از جراحی ، زخم توسط بخیه یا منگنه پزشکی بسته میشود و التیام زخم از نوع اولیه است.

زخم جراحی باز 

زخم های جراحی از نظر پتانسیل عفونی شدن به زخم جراحی تمیز، زخم جراحی در حال عفونی شدن و زخم جراحی عفونی طبقه بندی میشوند.
زخم های جراحی باز معمولا به دلیل عفونت ناحیه جراحی شده باز میمانند و بعد از بهبود عفونت به توصیه پزشک جراح زخم بسته میشود. بخیه زود هنگام در این موارد میتواند تاثیر منفی بر بهبودی زخم بگذارد.

چه عواملی موجب عفونت زخم های جراحی میشوند 

هر عمل جراحی، یک زخم ایجاد میکند که احتمال عفونت آن بعد از جراحی 1 تا 3 درصد است.
عواملی مانند دیابت و سیستم ایمنی ضعیف خطر عفونت زخم های جراحی را افزایش میدهند و در افراد سیگاری، مسن و دارای اضافه وزن این خطرات بیشتر از سایر افراد است.

علائم عفونت زخم های جراحی چیست 

درد، ورم و قرمزی در اطراف زخم
خارج شدن چرک و عفونت
بوی نامطبوع
تب و لرز
تاخیر در بهبود زخم

جلوگیری از عفونت 

پوست اطراف زخم باید مرتبا با صابون و سرم نمکی شسته شود و در کنار آن از آنتی بیوتیک استفاده شود. بهبودی زخم میتواند از یک هفته تا یک ماه زمان ببرد.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کنید :

در صورت درد، تورم و خونریزی
عمیق و تیره شدن زخم
ترشحات زرد رنگ و بد بود 
تب بالای 38 درجه سانتی گراد

زخم های مزمن 

زخم های مزمن زخم هایی هستند که به دلیل بیماری های زمینه ای که بر روی توزیع خون یا نحوه عملکرد سلول ها تاثیر میگذارند ایجاد میشوند. این زخم ها زمان بهبودی طولانی تری دارند و برای از بین بردن آن ها ابتدا باید بیماری زمینه ای را درمان و کنترل کرد.

انوع اصلی زخم های مزمن شامل :

زخم بستر

زخم بستر یا زخم فشاری ، به زخم هایی گفته میشود که بر روی پوست و بافت های زیرین آن بر اثر فشار مداوم و طولانی مدت بر پوست و بافت های زیرین ایجاد میشود. درواقع فشار به قدری در برخی نواحی زیاد است که مویرگ های تغذیه کننده پوست را مسدود میکند و تا وقتی فشار برقرار است مویرگ ها بسته میمانند.
دیگر علت ایجاد زخم بستر کشیدگی ملحفه و اصطکاک آن با پوست میشود.
این نوع زخم در قسمت هایی از بدن ایجاد میشود که بر روی یک برجستگی استخوانی قرار گرفته و بین آن ها عضله ای وجود نداشته باشد مانند باسن و پاشنه پا. 
معمولا در افرادی زخم بستر بوجود می آید که به دلیل ناتوانی و بیماری تحرک محدودی دارند و مجبورند مدت زمانی طولانی در یک وضعیت ثابت بخوابند و وضعیت آن ها در بستر تغییری ندارد.
این زخم ها به سرعت ایجاد میشوند و درمان آن ها بسیار مشکل است.

مراحل ایجاد زخم بستر

زخم بستر طی 4 مرحله از شدت کم تا شدت زیاد ایجاد میشود. مراحل آن به ترتیب زیر است :

• مرحله اول 

پوست قرمز میشود و اگر با انگشت آن را فشار دهید سفید نمیشود و همواره قرمز است.  پوست ممکن است سرد تر یا گرمتر بوده و دردناک، سفت تر یا نرم تر از حد معمول باشد.

• مرحله دوم 

لایه رویی پوست که اپیدرم نام دارد از بین میرود و زخمی قرمز یا صورتی رنگ با کمی فرورفتگی ایجاد میشود و ممکن است ظاهری شبیه به تاول داشته باشد.

• مرحله سوم

زخم گود تر میشود و ممکن است پوست سالم اطراف خود را نیز درگیر کند. در این مرحله چربی زیر پوست نمایان است.

• مرحله چهارم   

انتهای زخم بافت مرده تشکیل میشود و عضله، تاندون و استخوان ها نمایان میشود.

محل های ایجاد زخم بستر

پشت سر
پشت کتف
استخوان خارجی بین دو برجستگی باسن
پشت پاشنه های پا

درمان زخم بستر 

• کم کردن فشار

جابجایی مکرر بیماری 
استفاده از بالشتک برای قرار گرفتن مناسب بیمار بر روی تخت

• خارج کردن بافت مرده و آسیب دیده

معمولا با انجام عمل جراحی صورت میگیرد.

• استفاده از پانسمان های خاص

• استفاده از داروهای مخصوص برای ترمیم بافت مرده پوست

• تمیز کردن و تعویض مرتب پانسمان زخم بستر

تعویض کردن پانسمان موجب خشک ماندن زخم و جلوگیری از ورود میکروب و عفونت میشود.

• استفاده از مسکن و آنتی بیوتیک

در صورت داشتن درد و عفونت

• مصرف مکمل ویتامین سی و روی

برای کمک به بهبود سریعتر زخم

زخم های دیابتی

افرادی دیابتی به دلیل قند خون بالایی که دارند ممکن است در معرض زخم های دیابتی قرار بگیرند.
سطح بالای قند خون در طولانی مدت میتواند به قسمت های مختلف بدن بویژه پاها آسیب وارد کند. انواع این آسیب ها شامل :

نوروپاتی دیابتی

دیابت در طولانی مدت به عصب ها آسیب وارد میکند و موجب از بین رفتن حس اندام ها بویژه پاها میشود. با از بین رفتن حس اندام ها احساس سرما، گرما و درد از بین میرود و فرد ممکن است در پاها احساس سوزش داشته باشد. به این اختلال نوروپاتی حسی دیابتی گفته میشود. 
اصلی ترین علت ایجاد زخم نوروپاتی فقدان حس درد است. از طرف دیگر نوروپاتی پوست را خشک میکند و موجب افزایش ترک های پوستی میشود. کاهش قدرت سیستم ایمنی در افراد دیابتی نیز بر عفونی شدن زخم ها تاثیر زیادی خواهد داشت.
همچنین به دلیل آسیبی که دیابت به عروق وارد میکند، خون رسانی به نواحی آسیب دیده مختل میشود و در نتیجه ترمیم بافت بسیار مشکل و زمان بر خواهد شد.

جلوگیری از زخم دیابتی 

• مرطوب نگه داشتن پوست، بویژه پوست پاها با استفاده از روغن های گیاهی مرطوب کننده

• جلوگیری از تحت فشار قرار گرفتن پا ها

• جلوگیری از سوختگی و آسیب به پوست و بافت های زیرین

• شست و شو روزانه پا ها

• کنترل دیابت و قند خون

• معاینه منظم پاها

حتما بخوانید : رژیم غذایی کتوژنیک و درمان دیابت

درمان زخم پای دیابتی

• شستشو و تعویض مرتب پانسمان

• استفاده از آنتی بیوتیک 

• در موارد حاد ممکن است نیاز به جراحی و برداشتن بافت مرده باشد.

زخم های هموروئیدی

هموروئید رگ های متورمی هستند که خارج یا داخل مقعد ایجاد میشوند. اختلال بواسیر یا هموروئید بر اثر رژیم غذایی نادرست، اسهال یا یبوست مزمن، فشار بیش از حد هنگام دفع مدفوع و رگ های مقعدی ایجاد میشود.

چه افرادی به هموروئید دچار میشوند

زنان باردار
کسانی که دارو های خاص مصرف میکنند 
افرادی که دارای سابقه خانوادگی هستند
افرادی که اختلال دستگاه گوارش دارند

راه های تشخیص هموروئید

• خونریزی

خونریزی در هنگام مدفوع یکی از شایع ترین علائم هموروئید است ، اما اگر در مدفوع خود خون دیدید در این خصوص با پزشک خود صحبت کنید.

• خارش و سوزش

هموروئید یا بواسیر معمولا با خارش، سوزش و درد همراه است و ممکن است فعالیت روزانه فرد را مختل کند.

• احساس تورم و وجود یک توده در داخل یا خارج مقعد

ممکن است در هنگام شستشو فرد با یک توده در اطراف مقعد مواجه شود و ممکن است در آن ناحیه زخم وجود داشته باشد. به این زخم ها، زخم های هموروئیدی گفته میشود.
هموروئید ظاهری شبیه به یک غده یا توده متورم دارد و ممکن است در داخل و یا خارج مقعد ایجاد شود.

حتما بخوانید : شناخت هموروئید و راه های درمان آن

جلوگیری از هموروئید

• رعایت بهداشت و تمیز نگه داشتن ناحیه مقعد

• در دفع مدفوع تاخیر ایجاد نکنید

در صورت احساس دفع همان موقع به دستشویی بروید زیرا به تاخیر انداختن دفع مدفوع موجب یبوست و دفع دردناک مدفوع میشود.

• از دستمال توالت مرطوب استفاده کنید

• جلوگیری از یبوست 

در صورت یبوست مزمن از قرص گیاهی اطریفل مقل ملین یا شربت انجیر مرکب استفاده کنید. دارو های گیاهی به نرم نگه داشتن روده و حرکت منظم آن کمک میکنند و بدون عوارض جانبی هستند. دارو های نام برده شده فاقد عصاره برگ سنا هستند و موجب تنبل شدن روده نخواهند شد.

درمان هموروئید

• استفاده از پماد آنتی همورئید ونتا یا روغن کراث برای درمان موضعی و رفع خونریزی، درد، خارش و سوزش. این محصولات کاملا گیاهی بوده و با اولین استفاده علائم هموروئید را تا حد زیادی کاهش خواهند داد.

• استفاده از کمپرس یا حمام با آب گرم

• رعایت رژیم غذایی و جلوگیری از اسهال یا یبوست

• در موارد حاد پزشک ممکن است گزینه جراحی و برداشتن توده هموروئیدی را مطرح کند.