مزاج بلغمی؛ معرفی علائم و نشانه ها تا درمان

مزاج چیست ؟

مزاج در لغت به معنی در هم آمیختن بوده و در طب سنتی ایران به مفهوم کیفیت یکسان است که در نتیجه فعل و انفعال مزاج ها با یکدیگر در یک جسم مرکب بوجود می آید. 
در دیگاه طب سنتی هر جسم مرکب از چهار رکن تشکیل شده است، گرمی، سردی، تری و خشکی.

مزاج معتدل به چه معناست ؟

به عبارت دیگر اگر هر یک از اعضای بدن از کیفیت های گرمی، سردی، تری و خشکی بهره لازم و خاص خود را به طور کامل برده باشند و به اعتدال رسیده باشند آنگاه مزاج کل بدن معتدل است.

مزاج غیر معتدل به چه معناست ؟

اگر یک یا دو عنصر از کیفیت های گفته شده نسبت به عناصر دیگر برتری داشته باشد آنگاه مزاج غیر معتدل بوجود می آید.

مزاج غیر معتدل به دو دسته مفرد و مرکب تقسیم میشود:

مزاج مفرد : گرم، سرد، خشک و تر
مزاج مرکب: گرم و خشک (صفراوی)، مزاج گرم و تر (دموی)، سرد و خشک (سوداوی) ، سرد و تر (بلغمی)

در این مطلب قصد داریم به معرفی مزاج سرد و تر (بلغمی) بپردازیم و خواص و کاربرد قرص بلغم را در دفع بلغم اضافه از بدن بطور کامل مورد بررسی قرار دهیم. 

آیا هضم غذا برای دستگاه گوارش شما دشوار است ؟
آیا چهره شما رنگ پریده است ؟
آیا بطور مرتب رفلاکس معده را تجربه میکنید؟
آیا خسته و کسل هستید ؟
آیا همه چیز را دیر متوجه میشوید و زود هم فراموش میکنید؟
آیا پرخواب هستید؟

اگر همه این نشانه ها را دارید به احتمال زیاد مزاج شما سرد و تر است و یا به اصطلاح بدن شما دچارغلبه بلغم شده است. 

عواملی که موجب غلبه خلط بلغم میشوند شامل :

• مصرف لبنیات

• آب و هوای سرد

• برنج سفید و نشاسته

• مصرف غذا های چرب

• آب و مایعات زیاد 

• پرخوری

در هنگام پرخوری حرارت بدن از هضم غذای اضافی عاجز میشود و این مساله موجب خاموش شدن حرارت غریزی بدن خواهد شد. پرخوری همچنین برای کسی که حرارت بدنش کم است موجب تولید خلط بلغم میشود.

• کم خوری بیش از حد

کم خوری موجب کاهش تولید خون در بدن میشود.

• غذا ها و داروهای با مزاج سرد و تر

• بی تحرکی

بی تحرکی به علت افزایش مواد سرد در بدن و عدم تحلیل آن ها موجب افزایش بلغم خواهد شد.

• پر تحرکی بیش از حد

تحرک خیلی زیاد، به دلیل تحلیل بیش از حد حرارت غریزی بدن سردی و تری را در بدن افزایش میدهد.

مزاج سرد و تر در سنین بالا 

از سنین 60 سالگی به بعد و با ظهور ضعف شدید در قوا و کاهش رطوبت و حرارت غریزی مزاج شخص سرد و تر میشود، که بر اساس شرایط محیطی و رژیم غذایی قابل کنترل است.

مزاج بلغمی (سرد و تر) در فصول سال

فصل زمستان دارای مزاج سرد و تر بوده و زمینه ساز تشدید و یا بروز بیماری های سرد و تر، بخصوص برای افراد بالای 60 سال میباشد.

مزاج سرد و تر در مناطق مختلف آب و هوایی

مناطقی که در کنار دریا هستند مانند حاشیه شمالی ایران در کنار دریای خزر (استان های گیلان و مازندران) دارای مزاج سرد و تر هستند و مردم این نواحی به علت رطوبت بالا معمولا آرام و صبورند و از طرفی بیماری های مفصلی در میان آن ها، بخصوص در خانم ها شیوع بیشتری دارد. به همین دلیل مصرف سیر (مزاج سیر گرم و خشک است)  به اشکال مختلف در رژیم غذایی مردم این مناطق قرار گرفته است.

مزاج بلغمی (سرد و تر) در اعضاء بدن 

مغز دارای مزاج سرد و تر میباشد، زیرا به علت ورود اطلاعات فراوان به آن دچار غلبه گرمی و خشکی میشود و به همین جهت مزاج طبیعی مغز سرد و تر آفریده شده تا دچار تحریک بیش از حد نشود . افزایش گرمی و خشکی مغز موجب تحریک پذیری، بیخوابی و اضطراب خواهد شد.

تاثیر حالات روانی بر مزاج 

مزاج انسان به شدت از حالات روانی فرد تاثیر میپذیرد. برخی از این حالات با سرعت زیاد و برخی با سرعت کمتر مزاج انسان را تحت تاثیر قرار میدهند. به عنوان مثال : 
خشم، حرارت را بطور ناگهانی به بیرون میراند در حالی که لذت، حرارت را کم کم به بیرون میراند. ترس، حرارت را بطور ناگهانی به داخل میراند (چهره سفید میشود) ولی اندوه کم کم حرارت را به داخل میراند که در دراز مدت موجب بروز بیماری های سوداوی میشود.
طبق گفته های قبلی، ترس نیز موجب افزایش بلغم در بدن خواهد شد.

نشانه های غلبه بلغم در طب سنتی 

مواردی که با توجه به آن ها میتوان در مورد وضعیت کلی مزاج ذاتی بدن قضاوت کرد شامل : 

• ملمس 

کیفیتی است که طبیب طب سنتی هنگام لمس بدن شخص معاینه شونده حس میکند. احساس نرمی و سرما هنگام لمس بدن فرد نشان دهنده غلبه بلغم بر بدن وی است. یعنی مزاج شخص سرد و تر میباشد.

نکته : طبیبی که بدن فرد را لمس میکند باید مزاج معتدل داشته باشد یا مزاج خود را بخوبی بشناسد. برای مثال اگر مزاج پزشک سرد باشد و هنگام لمس بیمار احساس گرمای زیاد کند یعنی مزاج بیمار گرم است و اگر کمی احساس گرما کند یعنی مزاج بیمار معتدل است.

• گوشت و چربی (هیکل)

هیکل های درشت و حجم دار که برخی از آن ها با غلبه چربی همراه هستند معمولا دارای مزاج سرد و تر یا بلغمی هستند. اگر غلبه عضله بیشتر باشد مزاج این افراد گرم و تر است. به عبارت دیگر میزان چربی و گوشت زیاد بر تری مزاج دلالت دارد.

• مو

کم پشتی، نازکی، صافی و سفیدی مو نشان دهنده سردی و تری مزاج است.

• رنگ بدن 

رنگ پریده یا رنگ سفید صورت (شبیه رنگ مهتاب) نشانه غلبه بلغم یا کم خونی است.

• خواب و بیداری 

سرد و تری یا همان غلبه بلغم موجب پرخوابی میشود به همین دلیل افراد با مزاج تر به خواب بیشتری نیاز دارند. 

• چگونگی افعال صادر شده از بدن

صحیح و کامل بودن افعال بدن نشانه سالم بودن بدن است و ایجاد مرض مستلزم غیر طبیعی بودن این افعال است. به عنوان مثال سرعت رشد بدن، رشد مو و دندان نشانه گرمی است و سستی و ضعف و ناتوانی نشانه سردی در بدن میباشد.

• کیفیت مواد دفعی بدن

در اجابت مزاج طبیعی بعد از هر بار مصرف غذا، یک بار عمل دفع انجام میشود. افراد بلغمی در این مورد مشکل خاصی ندارند اما افراد با مزاج گرم و خشک به یبوست دچار میشوند.

• بزرگی و کوچکی اعضا بدن

بزرگ و وسیع بودن قفسه سینه، برجسته بودن عروق، عظیم بودن نبض، بزرگی دست و پا و آشکار بودن مفاصل بر گرمی مزاج دلالت دارد و عکس آن نشانه سردی است.

• حالات نفسانی و روانی

افراد بلغمی حافظه خوبی ندارند و خواب آلود، صبور و خونسرد هستند.

نشانه ها و علائم غلبه بلغم در یک نگاه  

• سفیدی بیش از حد رنگ صورت

• سستی گوشت اندام ها 

• سردی و نرمی پوست

• زیادی و چسبندگی آب دهان

• کم تشنه شدن

• ضعف در هضم غذا

• آروغ ترش و ریفلاکس معده 

• سفیدی رنگ ادرار

• پرخوابی

• کسل بودن

• کند فهمی و کمبود حافظه

• رویای آب و رودخانه و برف و باران و تگرگ

نکته : افراد بلغمی پوست شفاف و خوبی دارند اما گاهی به علت نرمی و رطوبت زیاد پوست شل شده و در ناحیه زیر چشم و زیر گلو چین خوردگی هایی پدیدار میشود. 

بیشترین مشکلات گوارشی مربوط به افراد بلغمی است، زیرا عضلات دستگاه گوارش شل بوده و حرکات آن کم میشود، در نتیجه بخوبی کار نمیکند. بنابراین غذا بخوبی هضم نخواهد شد. 

کسل بودن به دلیل غلبه رطوبت بر بدن اتفاق می افتد.

راه های دفع بلغم از بدن 

اگر شما هم به این علائم دچار هستید ممکن است به دنبال راه حل مناسب و قطعی برای رفع مشکل غلبه بلغم یا همان سردی و تری مزاج خود باشید. تیم تحقیقاتی مرهم طب در این زمینه، موارد زیر را به شما پیشنهاد میکند.

قرص بلغم نیاک؛ قویترین بلغم زدا

قرص بلغم نیاک به عنوان قرص دوای بلغم شناخته میشود و از قویترین بلغم زدا ها در میان دارو های گیاهی طب سنتی موجود در بازار محسوب میشود.
این محصول ، محصولی کاملا گیاهی و بدون مواد افزودنی شیمیایی میباشد. این فرآورده گیاهی طب سنتی حاوی ترکیبات موثر چندین نوع گیاه دارویی است که برای دفع بلغم اضافه از بدن و درمان ناراحتی های معده و دستگاه گوارش از جمله : 

• نفخ و ریفلاکس معده 

• سرفه های ناشی از اسید معده

• احساس پری معده

• ورم معده و روده

• بلغم اضافه در معده و روده

• سستی و سردی معده و روده 

مورد استفاده قرار گرفته و توسط پزشکان طب سنتی به بیماران بلغمی تجویز میشود.
قرص ضد بلغم نیاک حاوی گیاهان دارویی از جمله؛ آویشن شیرازی، زنیان، عسل طبیعی، مصطکی و .. میباشد و همه این گیاهان به دلیل خواص منحصر به فرد و مواد موثره ای که دارند، در طب سنتی برای دفع بلغم شناخته شده هستند.

قرص بلغم نیاک چگونه بلغم اضافه را از بدن دفع میکند؟

ترکیبات گیاهی این فرآورده حاوی مقادیر بالایی از ترکیبات موثر ازجمله تیمول و کارواکرول هستند که ترشح صفرا و آنزیم های گوارشی که بر اثر غلبه بلغم کاهش پیدا کرده اند را افزایش میدهند. در نتیجه فعالیت های گوارشی فرد مجدد به حالت نرمال باز میگردد.
همچنین خواص آنتی باکتریال این گیاهان دارویی که در قرص آنتی بلغم نیاک وجود دارند، از بروز بیماری هلیکوباکتر پیلوری جلوگیری میکند.
وجود زنیان در ترکیبات این قرص نیز، موجب جلوگیری از اسپاسم معده و روده خواهد شد.

قرص بلغم برای لاغری موثر است؟

همانطور که در قسمت های قبلی توضیح دادیم، یکی از مشخصه های اصلی افرادی که دچار غلبه بلغم و سردی و تری مزاج هستند غلبه چربی بخصوص در نواحی شکم و پهلو میباشد. به همین دلیل قرص بلغم با از بین بردن بلغم اضافه از چاقی بیش از حد در افراد بلغمی جلوگیری میکند. 
در نتیجه قرص بلغم برای لاغری و جلوگیری از چاقی در افراد بلغمی موثر خواهد بود.

عوارض جانبی قرص بلغم زدا نیاک

تا کنون عوارض جانبی در رابطه با این فرآورده گیاهی گزارش نشده است، اما در صورت داشتن حساسیت به هر یک از ترکیبات قرص ضد بلغم نیاک، از مصرف آن خودداری کنید.
مصرف این فرآورده در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمیشود.

خرید و قیمت قرص بلغم نیاک

شما میتوانید در فروشگاه آنلاین مرهم طب، تنها با یک کلیک از مشخصات کامل و قیمت قرص بلغم اطلاع حاصل کرده و آن را خریداری کنید. 
همچنین میتوانید انواع محصولات گیاهی و موثر را برای درمان انواع بیماری ها در طب سنتی، با اطمینان از اصالت و کیفیت محصول تهیه کرده و در سریع ترین زمان درب منزل تحویل بگیرید.

محصولات مشابه برای کمک به دفع بلغم 

• شربت شونیسل 

• دمنوش انرژی زا ترکیبی 

• عسل طبیعی گون آویشن

• چای ماسالا

• شربت شیره انگور طبیعی (حرمل)

روش زندگی صحیح برای افراد دارای مزاج سرد و تر یا بلغمی

• حتی الامکان روزانه 2 وعده غذا میل کنند زیرا توانایی دستگاه گوارش در افراد بلغمی کم است و لازم است حداقل 10 تا 12 ساعت بین دو وعده غذایشان فاصله باشد.

• اگر در بین وعده های غذایی احساس گرسنگی کردند مقدار کمی میوه مانند سیب گلاب و یا سالاد به همراه روغن زیتون و پودر آویشن میل کنند. 

• غذای افراد بلغمی باید سرشار از پروتئین و فیبر باشد مثل : تخم مرغ، گوشت، میگو، جگر). در فصل زمستان و در شب از مصرف غذاهایی که مزاج سرد و تر دارند پرهیز کنند.

• از مصرف آب نیم ساعت قبل از غذا و 1 تا 2 ساعت بعد از غذا خودداری کنند.

• ورزش و فعالیت جسمانی باید بطور مرتب انجام شود. مانند 45 دقیقه پیاده روی سریع در روز، دوچرخه سواری، ورزش های هوازی و ..

• راه رفتن به مدت 15 تا 20 دقیقه بعد از وعده شام برای افراد بلغمی توصیه میشود.

• بیشتر از 8 ساعت خواب برای این افراد توصیه نمیشود. بهتر است قبل از طلوع آفتاب از خواب بیدار شوند تا بلغم اضافی در بدنشان تولید نشود.

• از خواب بیش از حد و استراحت و بی تحرکی که موجب افزایش سردی و تری در بدن میشود خودداری کنند.

• خوابیدن در طی روز و همچنین یک ساعت قبل از غروب آفتاب برای تمامی مزاج ها بویژه مزاج بلغمی زیان آور است. زیرا موجب افزایش بلغم و سنگینی سر، کند ذهنی و التهاب سینوس ها میشود.

• مصرف غذا های سرد و تر را در آب و هوای سرد کاهش دهند.

بیماری هایی که افراد با مزاج سرد و تر (بلغمی) مستعد ابتلا به آن هستند

افراد بلغمی مزاج در صورت عدم رعایت دستورات گفته شده، مستعد ابتلا به اختلالات و بیماری های زیر هستند :

عطسه، سردرد، کاهش حافظه، صرع، پرخوابی، آسم، سینوزیت، التهاب و بزرگ شدن لوزه ها، ضعف در هضم غذا، ریفلاکس معده به مری، شب ادراری، درد و التهاب مفصلی، ترشحات زنانه، تاخیر در پریود و .. 

معرفی نظریه های مختلف در رابطه با گرمی و سردی غذا ها 

تئوری های مختلفی در مورد این که چرا با مصرف بعضی از مواد غذایی مانند خرما و گردو و عسل در بدن گرمی ایجاد میشود و با مصرف لبنیات و .. سردی ایجاد میشود وجود دارد. در ادامه به نظریه های ارائه شده در این زمینه میپردازیم :

• نظریه اول 

با ورود مواد غذایی به بدن سیستم خودکار عصبی تحت تاثیر قرار میگیرد . مواد گرم فعالیت سیستم سمپاتیک را زیاد میکنند و مواد سرد فعالیت سیستم پاراسمپاتیک را افزایش میدهند. 

• نظریه دوم 

مواد غذایی با ورود به بدن سیستم غدد درون ریز را تحت تاثیر قرار میدهند. خوراکی های گرم فعالیت غده تیروئید و ترشح تیروکسین را افزایش داده و در نتیجه متابولیسم پایه و تولید انرژی افزایش پیدا میکند. 
خوراکی های سرد برعکس عمل میکنند. فعالیت غده تیروئید و ترشح تیروکسین را کاهش داده و متابولیسم پایه و تولید انرژی را کاهش پیدا میدهند.

• نظریه سوم 

دکتر سید جلال مصطفوی از پیشگامان احیای طب سنتی ایران بر این عقیده بودند که با ورود غذا به بدن سیستم عصبی ارادی و خودکار شناخته شده و شناخته نشده و همچنین سیستم غدد درون ریز شناخته شده و شناخته نشده تحت تاثیر قرار میگیرند. مواد غذایی که سطح فعالیت کل این سیستم ها را بالا میبرند گرم هستند و موادی که فعالیت این سیستم ها را کاهش میدهند سرد نامیده میشوند.

• نظریه چهارم 

بعضی از غذا ها با ورود به بدن تولید آنزیم های گوارشی را افزایش میدهند، این مواد غذایی گرم هستند. این نظریه جزئی از نظریه سوم میباشد، زیرا تولید آنزیم های گوارشی و ترشح آن ها تحت تاثیر سیستم اعصاب و غدد درون ریز میباشد.

شناخت گرمی و سردی غذا از روی مزه 

• مزه ترش 

مواد غذایی مانند آبغوره، آبلیمو، سماق و سرکه، پس از ورود به بدن سردی و خشکی را افزایش میدهند. هرچه ترشی آن ها بیشتر باشد سردی و خشکی بیشتری ایجاد میشود. افراط در استفاده از این مواد تاثیر منفی بر دستگاه تنفسی و عصبی دارد و موجب تشدید سرفه میشوند. همچنین افراد سوداوی از مصرف این نوع مواد غذایی صدمه می بینند.

• مزه تلخ 

این مواد گرمی و خشکی بدن را افزایش میدهند و با رقیق کردن خون، انعقاد خون را کاهش میدهند. این مواد غذایی پاک کننده دستگاه گوارش از مواد زائد، لزج و بلغمی میباشند، مانند مر مکی و صبر زرد.

• مزه شیرین

مواد شیرین معتدل و مایل به گرمی هستند و بعد از گوشت و نان ، جزء غذاهای اصلی بشمار میروند. مانند عسل طبیعی و میوه های شیرین.

• مزه شور 

مواد شور گرم و خشک هستند. نمک طعام در راس این مواد قرار دارد. مصرف به اندازه مواد شور، بلغم را از بین میبرد و اشتها را افزایش میدهد.

• مزه تند 

مواد غذایی تند، گرم و خشک هستند مانند فلفل و زنجبیل. مصرف این دسته از مواد غذایی برای افراد بلغمی در برخی موارد مناسب است اما آثار تحریک کننده ای بر افراد صفراوی مزاج دارند.

• بیمزه

مواد غذایی بیمزه سرد و تر هستند. مانند خیار و کدو یا شیر و ماست. مصرف بیش از حد این خوراکی ها انرژی بدن و توان اعضاء را کاهش میدهد.

غذا ها و نوشیدنی هایی که برای افراد بلغمی مزاج (سرد و تر) مناسب نیستند 

• گوشت ها و غذا ها 

گوشت گاو، ماهی، آش رشته، اسفناج و ماست 

• سبزیجات 

خیار، کدو، چغندر، کاهو، اسفناج، گشنیز، گوجه فرنگی

• آجیل و میوه جات

هندوانه، توت فرنگی، کیوی و مرکبات

• غلات و حبوبات

تخم کدو تنبل، تخم خیار، تخم هندوانه، تخم کدو، تخم کاهو، تخم کاسنی، نشاسته

• لبنیات

شیر، ماست، پنیر، کشک

• چاشنی ها

سماق، غوره، لیمو عمانی

• نوشیدنی ها و طعم دهنده ها

دوغ، لیموناد، شربت آلو، شربت عناب

منبع : کلیات طب سنتی ایران 

امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته شده باشد.