دستور تهیه انواع شربت سکنجبین و ماءالشعیر

انواع سکنجبین 

سکنجبین قبلا «سک انگبین» و یا «سرکه انگبین» بوده است. سک در فارسی به معنای سرکه است، بطوریکه در زبان فارسی، آش سرکه را با نام «سک با» نیز می شناسند. انگبین نیز به معنای عسل است، به همین دلیل به ترکیب عسل و سرکه، سرکنگبین می گویند. بعد از کشف شکر این نوشیدنی را با شکر نیز تهیه می کردند و به آن سکنجبین گفته می گویند. 
با توجه به اینکه سکنجبین برای چه نوع مزاج و بیماری استفاده می شود، ممکن است با سرکه، تمرهندی، آب نارنج، لیمو ترش، آب اترج، سیب ترش، گلابی ترش یا به ترش تهیه شود و از نظر شیرینی نیز با شکر، عسل، دوشاب انگور، شیره خرما و .. شیرین می شود.  
نسبت جزء ترش و جزء شیرین تعیین کننده خواص و کاربرد سکنجبین هستند. برای مثال اگر نسبت ترشی بیشتر باشد مزاج شربت رو به سردی می رود و در صورتی که جزء شیرین بیشتر شود، مزاج آن رو به گرمی می رود. 

چگونه شربت سکنجبین درست کنیم؟ 

در ادامه این مطلب قصد داریم انواع شربت سکنجبین را که توسط دکتر کردافشاری تایید شده اند، به همراه خواص و دستور تهیه به شما معرفی کنیم. 
اگر علاقمند به تهیه شربت سکنجبین در خانه هستید، این مطلب از وبلاگ مرهم طب را از دست ندهید.

• سکنجبین ساده 

سکنجبین ساده برای از بین بردن عطش، باز کردن انسداد عروق، تقویت معده و کبد و درمان سردرد های گرم تجویز می شود. در صورتی که مقدار سرکه و عسل در سکنجبین برابر باشد، می تواند برای باز کردن انسداد عروق، تقویت کبد، بیماران بلغمی، تقویت معده و تسکین تب های مزمن نافع باشد. 
از سوی دیگر اگر میزان سرکه و شکر سرخ برابر باشد، مزه سکنجبین ترش می شود و طبع آن مایل به سردی می رود. این نوع سکنجبین نیز برای دفع صفرا اضافه، از بین بردن تب، باز کردن انسداد عروق، برطرف کردن تشنگی، ناراحتی های مربوط به طحال، کبد و معده تجویز می شود.

طرز تهیه سکنجبین ساده 

مواد لازم: 

2 پیمانه سرکه انگور
5 پیمانه عسل طبیعی و خالص
4 پیمانه آب

تهیه و آماده سازی: 

در ابتدا هر 3 جزء را با یکدیگر ترکیب کرده، در ظرف مناسب بریزید و بر روی حرارت متوسط قرار دهید تا بجوشد. در حین جوشیدن کف تشکیل شده بر روی شربت را بگیرید و هنگامی که حجم آن به ¼ رسید، آن را از روی حرارت بردارید. اگر می خواهید شربت غلیظ تری داشته باشید، مدت زمان بیشتری به آن حرارت دهید. 

دستور دوم 

در این نسخه یک پیمانه سرکه را با 2.5 پیمانه عسل طبیعی ترکیب کرده و مانند روش بالا بجوشانید تا حجم آن کاهش پیدا کند و غلیظ شود.

دستور سوم

ترکیب یک پیمانه سرکه به همراه 5 پیمانه عسل را بر روی حرارت قرار داده و مطابق روش بالا بجوشانید تا حجم آن کم و غلیظ شود. 
توجه داشته باشید که خواص هر کدام از این شربت ها به دلیل متفاوت بودن نسبت سرکه و عسل، با دیگری تفاوت خواهد داشت.

• سکنجبین ساده با شاخه نبات (نسخه زکریای رازی)

این نوع سکنجبین برای اغلب مزاج ها مناسب است و برای درمان تمامی بیماری های ناشی از گرمی و صفرا مفید خواهد بود. این نوع سکنجبین انسداد عروق را برطرف کرده و بلغم را نیز از معده و گوارش دفع می کند. 
نکته: در صورتی که در مقادیر زیاد مصرف شود ممکن است باعث ضعف قوای جنسی شود و برای سرفه نیز مضر است.

طرز تهیه سکنجبین ساده با نبات

مواد لازم:

1 کیلوگرم سرکه انگور
6 کیلوگرم نبات
گلاب به مقدار لازم
آب به مقدار لازم

تهیه و آماده سازی:

سرکه انگور را با آب ترکیب کنید و تا جایی به آن آب اضافه کنید که از ترشی آن کم شود. سپس نبات را اضافه کرده و بر روی حرارت قرار دهید تا بجوشد. در حین جوشیدن شربت، مرتب کفی که بر روی آن تشکیل می شود را بردارید. هنگامی که شربت قوام آمد 2 تا 3 قاشق غذاخوری گلاب به آن اضافه کنید. سپس از روی حرارت بردارید. 

• سکنجبین بزوری 

این نوع سکنجبین خاصیت مدر دارد و عطش کاذب را از بین می برد. از سوی دیگر برای تقویت معده، باز کردن انسداد عروق کبدی، طحال و درمان تب های سرد نیز بسیار نافع خواهد بود.

طرز تهیه سکنجبین بزوری 

مواد لازم:

25 گرم کرفس
25 گرم تخم رازیانه 
25 گرم تخم انیسون 
35 گرم ریشه کرفس 
35 گرم ریشه رازیانه
35 گرم ریشه کبر
25 گرم تخم کاسنی 
15 گرم عصاره گیاه غافث 
15 گرم ریوند چینی 
500 گرم سرکه انگور
1.5 کیلوگرم آب 
500 گرم عسل طبیعی 

تهیه و آماده سازی

گیاهان دارویی بالا را نیم کوب کرده و به مدت 24 ساعت در ترکیب سرکه و آب بخیسانید. سپس بر روی حرارت متوسط قرار دهید تا ¼ آن بخار شود. سپس از روی حرارت برداشته و از صافی رد کنید. عسل را اضافه کرده و هم بزنید. مجدد شربت سکنجبین را بر روی حرارت قرار دهید تا بجوشد. مرتب کف ایجاد شده بر روی شربت را بردارید و هنگامی که محلول به قوام رسید از روی حرارت برداریدو شربت سکنجبین بزوری آماده است. هربار 35 گرم از این شربت را به یک لیوان آب رقیق کرده و میل کنید. 

• سکنجبین به و لیمو 

این شربت برای تقویت قلب، معده و کبد مفید است و موجب افزایش اشتها و درمان حالت تهوع و استفراغ می شود. 

مواد لازم:

250 گرم آب به شیرین
130 گرم سرکه انگور
130 گرم گلاب
130 گرم آب لیموترش
3 کیلوگرم عسل 

تهیه و آماده سازی 

همه مواد را با یکدیگر ترکیب کرده و بر روی حرارت متوسط قرار دهید تا بجوشد. در هنگام جوشیدن، کف ایجاد شده بر روی محلول را بردارید و بعد از اینکه شربت غلیظ شد، حرارت را خاموش کنید.

• سکنجبین سیر 

سکنجبین برای بیماری سیاتیک بسیار مفید است و باعث کاهش درد های عصب سیاتیکی می شود.

مواد لازم 

180 گرم سیر
500 گرم سرکه انگور
750 گرم عسل

تهیه و آماده سازی 

سیر را خرد کرده و در 250 گرم سرکه به مدت 4 روز بخیسانید. بعد از 4 روز با فشار محلول را صاف کنید. 250 گرم سرکه انگور که باقی مانده است را بر روی تفاله های سیر ریخته و 4 روز دیگر بخیسانید. سپس هر دو محلول را با هم ترکیب کرده و عسل را به آن ها اضافه کنید. با مشورت پزشک طب سنتی روزانه 20 تا 30 گرم از آن میل کنید.

• ماءالشعیر

مواد لازم جهت تهیه ماءالشعیر

100 جو پوست کنه 
2 لیتر آب

تهیه و آماده سازی

جو پوست کنده شده را به همراه آب در یک ظرف مناسب ریخته و بر روی حرارت ملایم بجوشانید. هنگامی که جو شکافته شد آن را از روی حرارت بردارید. (نباید جو له شود یا لعاب بندازد) 
ترکیب جو و آب را کنار بگذارید تا جو ته نشین شود. آب رقیق بالای آن همان ماءالشعیر است که برای پاکسازی بدن از سموم بسیار موثر است. درصورتی که جرم و آرد جو همراه آن باشد غذائیت آن بیشتر می شود، اما خاصیت دارویی آن کاهش پیدا می کند و موجب ترش کردن معده های سرد می شود. در صورت تمایل می توانید کمی شکر به آن اضافه کنید. 

• کشک الشعیر

کشک الشعیر در واقع ماءالشعیر غلیظ شده است و اگر همراه با روغن بادام شیرین خورده شود، تب های ناشی از سوء مزاج گرم را از بین می برد و سرفه خشک و یبوست را نیز برطرف می کند. از سوی دیگر برای از بین بردن عطش نیز نافع است.

مواد لازم برای تهیه کشک الشعیر 

100 گرم جو پوست کنده شده
1.5 لیتر آب 

تهیه و آماده سازی

جو را به همراه آب در طرفی ریخته و بر روی حرارت ملایم قرار دهید تا بجوشد. تا جایی آن را بجوشانید که 200 میلی لیتر از آب باقی بماند. سپس مواد را هم بزنید تا کاملا با هم مخلوط شوند. سپس از صافی رد کنید. این آب غلیظ تر از ماءالشعیر است و کشک الشعیر نام دارد.

منبع: کتاب تغذیه در طب ایرانی اسلامی تالیف دکتر کردافشاری و جمعی از پزشکان طب سنتی