ملاتونین چیست ؟

ملاتونین هورمونی است که توسط غده کاجی که با نام غده صنوبری (pineal gland) نیز شناخته میشود تولید میشود.اشخاص میتوانند این هورمون را بصورت مکمل طبیعی یا مصنوعی استفاده کنند تا خواب آرام تری داشته باشند.
ملاتونین در واقع هورمونی است که در پاسخ به محو شدن نور توسط مغز تولید شده و بدن را برای خواب آماده میکند و اغلب به عنوان مکملی برای خواب استفاده میشود.
این هورمون وظایف زیادی را در بدن انجام میدهد اما مهم ترین عملکرد آن تنظیم ریتم شبانه روزی در بدن است. در واقع به بدن میگوید که چه زمانی بیدار شود و چه زمانی بخوابد به همین دلیل به آن هورمون خواب یا هورمون تاریکی نیز میگویند.

دیگر وظایف ملاتونین :

  • دارای خاصیت آنتی اکسیدانی

  • تنظیم کننده فشار خون 

  • تنظیم دمای بدن و سطح هورمون کورتیزول

  • بهود عمکلرد جنسی 

  • کمک به سیستم ایمنی برای عملکرد بهتر

نقش ملاتونین در بدن چیست؟ چرا افراد قرص ملاتونین مصرف میکنند؟ آیا ملاتونین عوارض جانبی دارد ؟

پاسخ همه این سوالات در ادامه مقاله گفته خواهد شد، پس با مرهم طب همراه باشید.

پزشکان مکمل ملاتونین را چه موقع تجویز میکنند ؟

ملاتونین یک هورمون طبیعی است و ممکن است برای برخی از شرایط پزشکی تجویز شود. این شرایط ممکن است موارد زیر باشد :

اختلالات خواب :

ملاتونین طبیعی به بهبود مدت زمان خواب و کیفیت خواب کمک میکند و نسبت به دارو های دیگر اثرات جانبی خیلی کمتری دارد.
ملاتونین همچنین برای کسانی که دچار جت لگ (خواب آلودگی روزانه و خستگی بدن ناشی از تغییر ساعت شبانه روز) و تغییر زمان خواب میشوند موثر بوده و به بهبود خواب این افراد کمک میکند. اما در صورت قطع درمان، فرد ممکن است بعد از یک سال مجدد دچار بی خوابی و اختلالات خواب شود.

 


تحقیقات نشان می دهد که ملاتونین ممکن است مشکل خواب در شرایطی مانند افسردگی ، اسکیزوفرنی ، صرع ، اوتیسم ، ناتوانی های رشد و نمو را بهبود بخشد. اما هنوز مشخص نیست که آیا ملاتونین مشکلات خواب را در افراد مبتلا به آلزایمر ، زوال عقل ، پارکینسون ، آسیب دیدگی مغز یا در افراد دیالیزی بهبود می بخشد یا خیر.

اختلال خواب ناشی از مصرف دارو های فشار خون

داروهای فشارخون مانند آتنولول و پروپرانولول یک دسته از داروهایی هستند که به نظر می رسد سطح ملاتونین را کاهش می دهند به همین دلیل فرد ممکن است با اختلال خواب مواجه شود. تحقیقات نشان می دهد که مصرف مکمل ملاتونین ممکن است مشکلات خواب را در بیمارانی که داروهای فشارخون مصرف می کنند، کاهش دهد.

اختلال آندومتریوز در رحم 

مصرف روزانه ملاتونین به مدت 8 هفته باعث کاهش درد و کاهش استفاده از مسکن در زنان مبتلا به اندومتریوز می شود. همچنین باعث کاهش درد هنگام قاعدگی و مقاربت نیز خواهد شد.

کاهش فشار خون بالا

مصرف میزان کنترل شده ملاتونین قبل از خواب باعث کاهش فشار خون در افراد با فشار خون بالا می شود.

سرطان 

مصرف دوز بالای ملاتونین با شیمی درمانی یا سایر درمان های سرطان ممکن است اندازه تومور را کاهش داده و درصد بهبودی را در مبتلایان به تومور افزایش دهد.البته در این مورد باید با پزشک معالج مشورت شود.

سردرد

طبق برخی مطالعات ملاتونین برای تسکین برخی از سردرد های میگرنی مفید بوده است.

درمان وزوز گوش

ملاتونین به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی ممکن است برای بهبود وزوز گوش مفید باشد.

سطح پایین پلاکت ها در خون 

مصرف ملاتونین بصورت قرص باعث کاهش تعداد پلاکت های خون در ارتباط با سرطان و سایر اختلالات اینچنینی میشود.

اوتیسم

تحقیقات اولیه نشان می دهد که مصرف ملاتونین ممکن است پرخاشگری را در کودکان مبتلا به اوتیسم بهبود بخشد. اما مصرف ملاتونین باعث بهبود رفتارهای دیگر نخواهد شد.

پروستات بزرگ شده (هایپرپلازی خوش خیم پروستات یا BPH).

ملاتونین ممکن است در بعضی از مردان با پروستات بزرگ شده ، تکرر ادرار در شب را کاهش دهد. اما مشخص نیست که آیا بر روی بهبود بیماری تاثیر دارد یا خیر.

اختلال دوقطبی

ملاتونین در هنگام خواب باعث افزایش مدت زمان خواب می شود و علائم شایع در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی که دچار بی خوابی نیز هستند را کاهش میدهد. اما مصرف ملاتونین ممکن است علائم را در برخی از مبتلایان به اختلال دو قطبی حاد تر کند.

 

باور های غلط در رابطه با ملاتونین

بهبود عملکرد ورزشی

مصرف ملاتونین قبل از ورزش مقاومتی یا دوچرخه سواری باعث بهبود عملکرد ورزشی نمی شود.

افزایش و یا کاهش وزن

تحقیقات نشان می دهد که مصرف ملاتونین هر شب به مدت 28 روز باعث افزایش اشتها یا وزن بدن نمیشود.

بیماری هایی مانند بیماری آلزایمر (زوال عقل) 

بیشتر تحقیقات نشان می دهد که مصرف ملاتونین باعث بهبود رفتار نمی شود و یا بر علائم افراد مبتلا به آلزایمر یا اشکال دیگر از دست دادن حافظه تأثیر نمی گذارد. اما مصرف ملاتونین ممکن است هنگام کاهش نور در افراد دارای این شرایط ، سردرگمی و بیقراری را کاهش دهد.

خشکی دهان در بیماران سرطانی

مصرف ملاتونین از طریق دهان و استفاده از ملاتونین به عنوان دهانشویه مانع از خشکی دهان در افراد مبتلا به سرطان سر و گردن به همراه داروهای سرطانی و پرتودرمانی نمی شود.

عدم توانایی باردار شدن 

طبق مطالعات پزشکی انجام شده ملاتونین اثری بر باروری یا ناباروری نخواهد داشت.

افسردگی

اگرچه ملاتونین ممکن است مشکلات خواب در افراد مبتلا به افسردگی را بهبود بخشد ، اما بیماری افسردگی را بهبود نمیبخشد. همچنین نگرانی هایی وجود دارد مبنی بر اینکه ملاتونین ممکن است علائم را در برخی افراد بدتر کند. هنوز مشخص نیست که مصرف ملاتونین می تواند از افسردگی جلوگیری کند یا خیر.

 

ملاتونین در چه غذاهایی یافت میشود:

  • بادام 

  • موز

  • گردو

  • کیوی

  • آلبالو

  • شیر

  • دمنوش 

  • شکلات تلخ 

  • بوقلمون

  • جو

  • پنیر کاتیج

  • ماست و تخم مرغ

 

عوارض و اثرات جانبی مصرف ملاتونین  

فرد ممکن است از مکمل های ملاتونین برای تقویت خواب استفاده کند. مطالعات نشان داده است که اثرات منفی ملاتونین بسیار کم بوده و عوارضی که ممکن است ایجاد کند عموما خفیف است و بصورت :

  • سردرد

  • حالت تهوع

  • سرگیجه 

  • خواب آلودگی و .. باشد. 

ملاتونین ممکن است اثرات شدیدی بر روی جنین یا نوزاد داشته باشد به همین دلیل مصرف آن در زمان بارداری توصیه نمیشود.

بهترین زمان مصرف ملاتونین 

بهتر است برای درمان بیخوابی یا اختلالات خواب، ملاتونین را در شب نیم ساعت قبل از خواب مصرف کنید.

از مصرف ملاتونین در روز خودداری کنید.

نکته : استفاده از گوشی های تلفن همراه و تلویزیون قبل از خواب در محیط تاریک موجب کاهش سطح ملاتونین و تضعیف عملکرد آن در بدن میشود که نتیجه آن بهم خوردگی زمان خواب و بیخوابی خواهد شد.