هر آنچه درباره هلیله باید بدانید

همه چیز درباره هَلیله و انواع آن

هَلیله نام گیاهی است که به آن" پادشاه پزشکی" نیز می گویند که خواصی بی نظیر و انواع مختلفی دارد. در این مقاله به معرفی این گیاه شگفت انگیز، خواص و طرز استفاده  از آن می پردازیم.  پس با مرهم طب تا پایان مقاله همراه باشید.

هَلیله و انواع آن 

هلیله گیاهی است که ارزش دارویی بالایی دارد و به طور سنتی از آن برای درمان بیماری های مختلف مانند آسم، گلودرد، استفراغ ، سرفه، اسهال، اسهال خونی، انواع  زخم ها، خونریزی لثه، نقرس، بیماری های قلب و مثانه استفاده می شود. همچنین به عنوان ملین ملایم و ضد اسپاسم معده به کار می رود.

هلیله با نام علمی  Terminalia chebula Retz  گیاهی از خانواده Combretaceae می باشد. درختی زینتی است با 250 گونه مختلف، که جزء گیاهان دارویی محسوب می شود و درخاورمیانه و مناطق گرمسیری مانند هند، چین و تایلند و دامنه های هیمالیا رشد می کند. ارتفاع درخت، می تواند به 25 مترهم برسد. برگ ها نازک و بیضی شکل و به طول 7تا 12 سانتی مترهستند. این درخت گل هایی به رنگ سفید مایل به زرد و بوی نامطبوعی دارد. میوه ها هنگام رسیدن به رنگ زرد تا نارنجی مایل به قهوه ای و به طول 5 سانتی متر و به شکل بیضی هستند.

میوه این درخت در طب سنتی ایران به هَلیله یا هَلیلاج یا اهلیج معروف است و به عنوان قابض که دارای مزاجی "سرد و خشک" است، شناخته می شود.

در زبان های مختلف مانند عربی به آن هلیلج ( ah-halilaj) و به هندی هارا ( Harra) یا هاریتاکی (Haritaki) و در زبان انگلیسی میروبالان ( Myrobalan)  گفته می شود.
از هلیله به طور گسترده ای در طب سنتی هند و ایران برای درمان بیماری هایی مثل زوال عقل (آلزایمر) ، یبوست و دیابت استفاده می شود.

هم در طب سنتی و هم در گیاه درمانی مدرن، قسمت اصلی دارویی میروبالان، میوه است. ترکیبات فعال دارویی آن، تانن هستند. محتوای تانن 32% تا 45% است که شامل اسید گالیک، اسید الاژیک  اسید چوبولیک، اسید چوبولینیک، پونیکالاژین و اسید تاننیک است. همچنین فلاونوئیدهای کوئرستین ، کاتچین و کامفرول نیز درهلیله شناسایی شده اند. اسیدهای میوه شامل اسید کوینیک (1.5٪) ، اسید شیکیمیک (2٪) و روغن چرب از دانه ها 40٪ است.
 

انواع هلیله

انواع هلیله از مراحل مختلف رسیدن میوه نام گذاری می شود.

• هلیله سیاه یا هلیله هندی: اگر میوه نارس که بدون هسته است از درخت چیده شود و خشک شود، به رنگ سیاه در می آید  که به آن "هلیله سیاه" یا "هلیله هندی"می گویند.

• هلیله چینی: میوه نیم رس که رنگ آن سبز مایل به زرد است و زمانی که خشک می شود به آن هلیله چینی می گویند.

• هلیله زرد: اگر میوه بیشتر رسیده شود که کاملا زرد رنگ باشد و خشک شود، به عنوان "هلیله زرد" شناخته می شود.

• هلیله کابلی: علت این که این میوه را هلیله کابلی می گویند، چون از طریق افغانستان و خراسان وارد ایران می شود و مردم تصور می کنند که این درخت در افغانستان می روید. هلیله کابلی زمانی که میوه درخت کاملا رسیده است و رنگ آن زرد مایل به سرخ است و دانه کوچکی در داخل آن قرار دارد، چیده و خشک می شود.

خواص هلیله سیاه و زرد

ضد سرطان و محافظت در برابر رادیکال های آزاد
به دلیل تانن بالای هلیله که خواص آنتی اکسیدانی فراوان دارد، ازسلول های بدن شما در برابر عملکرد رادیکال های آزاد محافظت می کند و مانع رشد سلول های سرطانی می شود. همچنین باعث بالارفتن سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از پیری زود رس می شود.

هلیله سیاه و اثرات گوارشی  

هلیله به عنوان عامل سم زدایی و پاک کننده روده بزرگ می باشد. در طب سنتی از هلیله خیسانده شده به عنوان ملین در یبوست مزمن و از هلیله بو داده شده برای درمان اسهال استفاده می کنند. همچنین برای درمان بواسیر، استفراغ و کمک به هضم غذا، به دلیل از بین بردن رطوبت معده بسیار توصیه می شود. هلیله دارای خواص ضد التهابی بر روی مخاط معده است. مکانیسم های محافظتی و ضد ترشحی اسید چوبولینیک جدا شده از میوه هلیله نشان داده شده است که به طور قابل توجهی به تنظیم ترشح موسیین کمک می کند. همچنین ازاین دارو برای درمان بیماری های دستگاه گوارش مانند هلیکوباکتر پیلوری استفاده می شود.

هلیله سیاه برای لاغری شکم و پهلو

اگر به تشخیص پزشک طب سنتی، مزاج غالب شما سرد و تر تشخیص داده شده است و اشتهای زیادی به سبب سردی و رطوبت معده پیدا کرده اید، هلیله سیاه برای لاغری و کاهش اشتهای شما و دفع بلغم از بدنتان به ویژه در ناحیه شکم و پهلوها بسیار موثر می باشد.
 

هلیله سیاه برای مو

شما می توانید از هلیله به عنوان درمان کننده ریزش، تقویت ریشه مو، جلوگیری از سفید شدن زودهنگام موها و استحکام پیاز مو استفاده کنید. 

هلیله سیاه برای پوست صورت 

از هلیله برای رفع جوش و آکنه صورت و بدن، همچنین درمان رنگ پریدگی پوست صورت می توانید کمک بگیرید.

هلیله سیاه برای چشم

در طب سنتی ایران و همچنین طب سنتی چین از هلیله برای افزایش دید چشم و تقویت آن و جلوگیری از پیرچشمی زودرس استفاده می شود.

هلیله سیاه مقوی قلب

میروبالان یا هلیله بدون تغییر در ضربان قلب، باعث قوی شدن نیروی انقباضات قلب می شود و همچنین به کاهش انسداد عروق قلب کمک می کند.

هلیله سیاه و فشارخون

از پودر برگ درخت و همچنین میوه (هلیله سیاه) برای کاهش فشار خون استفاده می شود. می توانید 4 گرم هلیله سیاه نیم کوب شده را با مقداری عسل و آب مخلوط کرده و برای پایین آوردن فشار خونتان شب ها میل کنید. 

هلیله سیاه و کبد

درمان سلول های کبدی با اسید چوبولیک هلیله که به طور قابل توجهی سمی بودن سلول را کاهش می دهد، امکان پذیر است اما از آن جا که هلیله سیاه به تنهایی برای کبد مضر است باید همراه با عسل میل شود،تا بتواند به دفع مواد زائد از کبد و تقویت آن کمک کند. مقدار 4 گرم از هلیله سیاه نیم کوب شده را با یک قاشق غذاخوری عسل و آب می توانید برای پاکسازی کبد خود به صورت روزانه میل کنید.

هلیله سیاه تصفیه کننده خون

از هلیله سیاه برای تصفیه خون از مواد سوداوی ،رفع انسداد و حرارت ناشی از صفرا استفاده می شود.

هلیله و دیابت

هلیله اثر چشمگیری در کاهش سطح قند خون و بهبود دیابت دارد. تحقیقات نشان می دهد یک اثر ضد دیابتی ومحافظتی قابل توجه از عصاره کلروفرمی هلیله، که باعث افزایش ترشح انسولین از سلولهای β در جزایر لانگرهانس یا یک عملکرد اضافه در  لوزالمعده می شود.

هلیله و زوال عقل ( آلزایمر)

صدها سال است که از هلیله برای درمان فراموشی و تقویت حافظه استفاده می شود. خوردن مربا هلیله علاوه بر تقویت حافظه، به درمان سردردهای مزمن و ناشی از اختلالات معده و نیز افزایش دید چشم کمک می کند.

هلیله و پارکینسون

یکی از خواص شگفت انگیز هلیله که از زمان شیخ الرئیس ابوعلی سینا رایج بوده است، درمان بیماری پارکینسون است. 

دستور مصرف:

یک عدد هلیله کابلی که دانه آن درآورده شده است یا یک عدد هلیله هندی (سیاه) را در دهان قرارمی دهید و به خوبی می جوید و سپس آن را می بلعید و یا هلیله را نیم کوب و با عسل مخلوط کرده و میل می کنید.
 

هلیله و تقویت لثه

از هلیله برای  تقویت لثه، درمان پوسیدگی های دندان، درمان آفت، خونریزی و التهابات لثه استفاده می شود. شما می توانید مخلوط پودر هلیله سیاه یا هلیله کابلی با آب و کمی عسل را به مدت 2 الی 5 دقیقه در دهان نگه دارید.
 

مصرف هلیله سیاه برای کودکان

برای کودکان بالای 2 سال که به یبوست مزمن دچار هستند، می توانید مقدار 1 گرم هلیله نیم کوب شده را با کمی عسل و آب گرم مخلوط کرده و به کودک بخورانید. 

موارد منع مصرف هلیله

افرادی که طبع سرد و خشکی بر اساس تشخیص پزشک طب سنتی دارند، باید از مصرف هلیله خودداری کنند. همچنین هلیله سیاه در بارداری و زمان شیردهی زنان ممنوع می باشد. افرادی که به سندروم روده تحریک پذیر دچار هستند نیز باید از مصرف هلیله خودداری کنند. دوزهای مصرفی بالاتر از 9 گرم در روز به توصیه طب سنتی ممنوع می باشد.