درمان آبریزش بینی در طب سنتی

درمان آبریزش بینی در طب سنتی

بینی با توجه به شکل و ساختاری که دارد، وظایف متعددی ایفا می‌کند که انتقال هوای تنفسی، فیلتراسیون، تنظیم رطوبت هوای ورودی و حس بویایی از جمله عملکردهای روزانه‌ آن هستند.

بافت داخلی بینی از ساختار منحصر به‌ فردی تشکیل شده و با توجه به شبکه‌ عروقی ویژه‌ای که دارد، دمای هوای ورودی را تنظیم می‌کند. همچنین لایه‌های پرده مانندی در بینی وجود دارد که وظیفه‌ ترشح مایع مخاطی لزج مانندی را عهده‌دار است تا ضمن پاکسازی هوای ورودی از مواد معلق و آلودگی‌ها، رطوبت هوا را نیز در حد نیاز بدن به اعتدال برساند.

این مایع لزج مخاطی برای حفظ سلامتی بسیار مهم است به طوری که از نفوذ عوامل بیماری‌زا، عفونی و قارچ‌ها از طریق هوای ورودی جلوگیری می‌کند؛ به عبارت دیگر این مایع سیستمی برای شست‌وشو و استریل نگه داشتن بینی و مجاری مربوط به ‌آن است .مقدار ترشح این مایعات روزانه تا یک لیتر برآورد شده که مازاد ترشح از طریق مجاری ویژه‌ای که در تمام حفره‌ی بینی وجود دارد، به قسمت تحتانی حلق منتقل و تخلیه می‌شود.

سوالی که پیش می‌آید، این است که اگر اضافه‌ ترشحات تخلیه می‌شود پس علت آبریزش چیست و آیا همه‌ آبریزش‌های بینی یک علت دارند؟

انواع آبریزش بینی :

1- آبریزش آلرژیک

2- آبریزش ناشی از سرماخوردگی و سرما (آبریزش غیرآلرژیک)

3- آبریزش ناشی از محرکات گرم

آبریزش آلرژیک

سیستم ایمنی بدن، وظیفه‌ مقابله با عوامل خارجی و بیماری‌زا را ایفا می‌کند. در این سیستم، لایه‌ی مخاطی بینی هنگام ورود عوامل محرک و بیماری‌زا با افزایش ترشحات لزج خود از ورود آن‌ها به بدن جلوگیری و باعث انهدام آن‌ها می‌شود. در افرادی که دچار حساسیت هستند، این سیستم دفاعی بیش از حد فعال بوده و منجر به بروز مشکلاتی مانند آبریزش، عطسه و خارش می‌شود. بروز این علایم در سنین جوانی و در مردان بیشتر از زنان است، البته در زنان این عارضه در دوره‌ی قاعدگی‌، بارداری و یائسگی شدت می‌یابد. در این مورد، زمینه‌ی ژنتیکی بسیار مهم است، به طوری که افرادی که فقط یک والد حساس داشته باشند تا ۵۰ درصد و در صورت ابتلای هر دو والد تا ۷۵ درصد احتمال ابتلا به آبریزش آلرژیک دارند. این یک بیماری خطرناک نبوده و فقط زندگی عادی فرد را مختل می‌کند.

درمان آبریزش آلرژیک

1- یکی از بهترین شیوه‌های درمان این نوع آبریزش، انجام حجامت خاص آلرژی است که قبل از آن به بیمار آموزش داده می‌شود. واکسنی از تمام مواد آلرژن موجود در محل زندگی تهیه و پس از اتمام حجامت، موضع را با آن پانسمان می‌کنند.

البته پرهیز غذایی و عدم حضور در محیط‌ های محرک و حساسیت‌زا هم در کنترل آبریزش موثر است.

2- مالیدن روغن بادام تلخ یا روغن گل بنفشه در موضع پشت سر، روی پیشانی و بینی مفید می باشد.

3- مصرف خوراکی عرق‌های بابونه، زوفا، پرسیاوشان، خارشتر، خارخاسک همراه کاسنی، ختمی و بنفشه تاثیر خوبی در بهبود روند آبریزش حساسیتی دارد.

4- تمیز نگه داشتن و رعایت نظافت اتاق و رختخواب نقش مهمی در پیشگیری از آبریزش بینی دارد، چرا که در محیط فوق موجودات ریز ذره‌بینی به نام «مایت» به وجود می‌آیند که در کلونی‌های بزرگی تجمع کرده، به راحتی در هوا معلق می‌شوند و با ورود به دستگاه تنفسی زمینه‌ بروز علایم آلرژی را فراهم می‌کنند.

آبریزش بینی غیر آلرژیک

حتما برای شما اتفاق افتاده که به دلیل تغییر دمای دو محیط (مثلا داخل و خارج از خانه) به آبریزش بینی مبتلا شده‌اید. هوایی که از خارج وارد ریه‌ها می‌شود، در هنگام خروج نسبت به قبل از ورود، گرم و مرطوب‌تر است و اختلاف دمایی زیاد باعث می‌شود هوا از رطوبت عرضی خود جدا و در نتیجه آب از بینی سرازیر شود؛ اما این آبریزش خیلی طولانی نیست و پس از مدت کوتاهی بند می‌آید. اما آن‌چه در آبریزش باید مورد توجه قرار گیرد، طولانی شدن و تبعات همراه (عطسه، خارش و…) است که در مجموع زندگی عادی فرد دچار اختلال می‌شود.

همان‌طور که گفته شد ترشحات مخاطی بینی در واقع فرآیندی برای شست‌وشو و تمیز نگه داشتن آن است و از سوی دیگر، بخشی از مکانیسم سیستم دفاعی بدن به حساب می‌آید. ولی مشکل آن‌جاست که با ورود مواد آلرژن، عامل سرماخوردگی یا هر عامل محرک دیگری، بدن در واکنشی دفاعی برای دفع محرکات و دفع مواد اضافی مقدار ترشح این مایع مخاطی را تشدید می‌کند. در یک نگاه کلی می‌توان علت اصلی آبریزش غیرآلرژیک را، سینوزیت حاد و مزمن، سرماخوردگی، آنفلوانزا، تغییرات هورمونی، بوی عطرها، ادویه‌ها و بیماری‌های عفونی دانست.

در زمان سرماخوردگی به دو طریق آبریزش روی می‌دهد

1- سیستم ایمنی بدن با ترشح مواد شیمیایی خاص موجب گشاد و باز شدن رگ‌های خونی غشای بینی و افزایش ترشح مایع مخاطی می‌شود که شست‌وشوی بینی و مجاری آبریزش را هم در پی دارد.

2- به علت التهاب مخاط غشایی، کانال‌هایی که وظیفه‌ تخلیه‌ مایع اضافی به انتهای حلق را برعهده دارند، مسدود شده و در نتیجه مایع مخاطی از مجرای بینی به بیرون راه یافته و خارج می‌شود.

درمان آبریزش غیرآلرژیک

همان‌طور که متوجه شدید علت اصلی این آبریزش، سردی و رطوبت است؛ پس مزاج بلغم (ذاتی، موضعی یا عرضی) سبب بروز و تشدید این حالت می‌شود.

1- در نوع ذاتی، الزام فرد در رعایت سته‌ ضروریه و متعادل نگه داشتن مزاج نسبت به دو نوع دیگر بیشتر است؛ به طوری که باید از خوردن مواد بلغم‌زا، دیر هضم و مصرف میوه‌ی زیاد (در فصل‌های سرد) خودداری کند و ادویه‌جاتی مانند زنجبیل، دارچین، زیره و… را که طبع گرم و خشک دارند در رژیم غذایی خود قرار دهد.

2- استفاده‌ی موضعی از روغن‌هایی مانند روغن سیاهدانه، گل نرگس و دارچین نیز علاوه بر افزایش مقاومت بدن در فصل سرما، باعث کنترل بلغم هم می‌شود.

3- افراد مبتلا می‌توانند با ترکیب مساوی اسطوخدوس، مرزنجوش، آویشن، تخم گشنیز، نعنا و پونه خود را درمان کنند. به شکلی که یک قاشق از این ترکیب را در یک لیتر آب ریخته و بر شعله‌ ملایم حرارت دهند، ضمن آن‌که می‌توانند با بخار متصاعده، بخور دهند. در پایان عصاره‌ی آماده شده را بنوشند.

4- برگ آویشن به تنهایی نقش مهمی در درمان این نوع آبریزش دارد و خود داروی جامعی به حساب می‌آید هم به صورت بخور و هم دمنوش می‌توان از آن استفاده کرد.

5- توصیه می‌شود در مدت آبریزش بینی آب فراوانی نوشیده شود تا بخشی از آب از دست رفته جبران شود.

6- جویدن یا خوردن جوشانده‌ی زنجبیل یکی دیگر از شیوه‌های درمان است چرا که علاوه بر افزایش گردش خون، در درمان نیز موثر است.

7- استنشاق دود سیاه دانه یا اسفند نیز موثر است. چنان‌چه آبریزش شدت زیادی داشت، می‌توانید از بابونه، گل بنفشه یا شربت عناب استفاده کنید که علاوه بر کاهش عفونت، باعث رقیق شدن آب بینی و درمان آبریزش می‌شود.

8- استفاده از انفیه برای خارج کردن عفونت یا بلغم اضافی و از بین رفتن عوارض آبریزش نقش بسزایی دارد به شرطی که در استفاده از آن افراط نشود.

آبریزش گرم

این نوع آبریزش به واسطه‌ی تماس با برخی از مواد گرم محرک مانند فلفل ایجاد می‌شود که در این حالت با تاثیری که این مواد بر مخاط بینی دارند، سبب رقیق و جاری شدن آب بینی می‌شوند که با شتشوی بینی با آب خنک برطرف می شوند.