زرشک قرمز پلویی

بررسی مشخصات زرشک پلویی

یکی از محصولاتی که مخصوص کشور ایران است، زرشک است که به طور ویژه در خراسان رضوی کاشت می‌شود. زرشک در کنار زعفران، از سوغاتی‌های مشهور استان خراسان رضوی است. این محصول خوش رنگ و ترش مزه، یکی از پایه‌های زرشک پلو با مرغ است که موردعلاقه همه عاشقان غذا است. با توجه به کاربرد زیادی که زرشک در غذاهای ایرانی دارد، خرید زرشک پفکی طرفداران زیادی دارد، پس بهتر است بتوانید کیفیت‌های مختلف زرشک را تشخیص دهید. 

روش برداشت و آماده‌سازی زرشک

فصل برداشت زرشک و زعفران در خراسان رضوی ماه آبان تا آذر است که می‌توان گفت بیشترین حجم و بهترین کیفیت در دسترس بودن زرشک در این ماه است و خرید زرشک فله یا حتی مقدار کم، در این زمان معقول‌‌ترین راه خرید است.
همانطور که می‌دانید وقتی زرشک را برداشت می‌کنند این ظاهر نهایی را ندارد و باید فرایندی روی آن انجام شود. در زمان برداشت، زرشک خیس، پر از ناخالصی و تیغ است که این ناخالصی را کاملا پاک می‌کنند. در نهایت زرشکی که پاک شده و هیچ ناخالصی ندارد، باید خشک شود. پس از خشک شدن، این زرشک آماده فروش است ولی شما برای خرید باید به نکاتی دقت داشته باشید و انواع زرشک را تشخیص دهید.

تشخیص انواع زرشک

تشخیص زرشک خوب از بد چندان کار سختی نیست و فقط نیاز به چند ترفند ساده و توجه کردن دارد. کلاهبرداری در همه بازارها دیده می‌شود و متاسفانه بازار خرید و فروش زرشک هم از این داستان مستثنی نیست؛ بنابراین با دانستن چند ترفند می‌توان یک خرید کاملا مقبول و باکیفیت داشت.
هرچقدر زرشک توپر‌‌تر و گوشتی‌‌تر باشد که در اصطلاح به آن زرشک پفکی می‌گویند، مرغوب‌‌تر است، ظاهر بهتر و قیمت بالاتری دارد و خوش‌طعم‌‌تر است. در‌عوض هرچه زرشک لاغرتر و خشک‌‌تر باشد و رنگش تیره‌‌تر شود، به اصطلاح زرشک دانه اناری نام دارد که کوچک‌‌تر است و حجم ندارد، قیمت پایین‌‌تری نیز دارد. در نتیجه هرچه زرشک گردتر، قرمزتر و گوشت دار‌‌تر باشد، گران‌‌تر هم است. البته روشن بودن بیش از حد زرشک هم نشانه باکیفیت بودن آن نیست و کاملا برعکس به این معناست که زرشک نرسیده است.

بهترین زمان برای خرید زرشک به خصوص خرید زرشک فله، اوایل ماه 7 و 8 است که فصل برداشت زرشک محسوب می‌شود. در این ماه قیمت زرشک حداقل است و تازه‌‌تر هم هست؛ اما هرچه به پایان سال نزدیک‌‌تر شویم، زرشک در بازار کم‌‌تر و در نتیجه قیمت زرشک بیشتر می‌شود. 

در خرید زرشک باید به چه نکاتی توجه کرد؟

با توجه به اینکه گفتیم یک زرشک خوب توپر و گوشتی است، ممکن است برخی افراد به اشتباه فکر کنند زرشک‌هایی که کاملا خشک نشده اند گزینه مناسبی هستند؛ اما اینطور نیست. زرشک باید خشک شده باشد و رطوبت زیادی نداشته باشد؛ زیرا علاوه بر اینکه رطوبت زیاد ممکن است باعث کپک زدن آن شود، وزنش را هم بیشتر می‌کند. در نهایت هم بعد از خرید، این زرشک‌ها شروع به خشک شدن می‌کنند، وزنشان کاهش می‌یابد و خریدار ضرر می‌کند. پس حتما به میزان رطوبت زرشک دقت شود. البته هرچه به آخر فصل نزدیک می‌شویم، این زرشک‌ها خشک‌‌تر شده‎اند و قاعدتا این موضوع نیازی به حساسیت و بررسی ندارد.

در ادامه نکاتی که باید هنگام خرید توجه کرد، براق و روغن خورده نبودن زرشک است. به‌خصوص اگر از مغازه خرید می‌کنید دقت داشته باشید که زرشک نباید روغن خورده و رنگش براق باشد. اگر زیر نور لامپ جلوه ظاهری داشته باشد به این دلیل است که برخی مغازه‎داران به آن روغن می‌زنند که ظاهر زیباتری داشته باشد اما این کار باعث می‌شود طعم زرشک بد شود. علاوه بر طعم، این روغن باعث می‌شود به وزن آن اضافه شود و سود مغازه‌دار بیشتر باشد. پس حتما قبل از خرید با دستتان کمی از زرشک را تست کنید که چرب نباشد.
نکته دیگری که درمورد زرشک باید در نظر داشته باشید، این است که زیر زرشک نباید گرم باشد یا زیر نور آفتاب باشد و گرنه خراب می‌شود. برای سالم نگه داشتن زرشک آن را در جای خشک و خنک نگهداری کنید که سایه باشد و زرشک سالم بماند.
برخی افراد عادت دارند که خرید زرشک پفکی را به مقدار زیاد انجام دهند و قاعدتا مدت زیادی باید از آن نگهداری کنند؛ بنابراین اگر قصد داشتید که مدت طولانی‌‌تری زرشک را داشته باشید حتما آن را در یخچال نگهداری کنید در غیر این صورت ممکن است در مدت زمان کمی خراب شود.

زرشک پلویی

طبع زرشک سرد و خشک است. زرشک از گونه گیاهان درختچه‌ای تیغدار است که طول آن بین ۱ تا ۵ متر است. چوب درختچه قرمز، قهوه‌ای و یا زرد رنگ است. برگ‌ها به شکل بیضی بوده و دندانه‌های تیز دارد.
میوه درختچه زرشک قرمز رنگ و دارای مزه ترشی ‌است. ریشهٔ این درختچه را آئرخیس نیز می گویند. در اواخر بهار و اوایل تابستان شکوفه های این بوته به زیبایی نمایان است. غنچه‌ زرشک اول زرد رنگ است که رنگ آن در فصل پاییز به رنگ قرمز تیره تبدیل می شود.
ریشه، پوست ریشه، ساقه، برگ و میوه این گیاه برای انواع مصارف مورد استفاده قرار می گیرد. زرشک از گیاهان بومی در مناطق معتدل و نیمه استوایی است و در اروپا، آسیا، آفریقا، آمریکای شمالی و جنوبی هم وجود دارد.

تولید و شرایط رشد زرشک

ایران بزرگترین تولید کننده زرشک دنیا است که مهمترین منطقه تولید آن خراسان جنوبی است که تولید 95 درصد از زرشک دنیا را به خود اختصاص داده است. زرشک دانه دار درختچه میوه دهنده و خودرو است که بیشتر در مناطق کوهستانی ایران  وجود دارد. این گیاه درشرایط سخت و نامساعد هم میوه های زیادی می دهد.
امروزه در اروپا از زرشک به ندرت استفاده می شود. از جمله کشورهایی که بیشترین استفاده را دارند، ایران است .
زرشک درانواع غذاهای ایرانی مانند پلوها و برنج (مانند زرشک پلو ) و به عنوان طعم دهنده ای برای گوشت مرغ رایج هستند. با توجه به عطر و طعم ذاتی آن ها، گاهی اوقات قبل از اضافه شدن به برنج ایرانی، با قند پخته می شوند.

ارزش غذایی زرشک در 100 گرم

حاوی 0.6 گرم چربی
102 گرم کربوهیدرات
0.9 گرم پروتئین
0 گرم ویتامین آ
750 گرم ویتامین C

از ریشه و ساقه آن هم استفاده های فراوانی می شود که در اروپا و آمریکا برای رنگ کردن لباس از آن استفاده می شود. ترکیباتی که در پوسته زرشک قرار دارد آن را به یک گیاه درمانی در طب سنتی تبدیل کرده است.

خواص زرشک قرمز

درمان اسهال
درمان سوزش ادرار
مفید برای واریس
درمان رماتیسم
اشتها آور
هضم راحت تر
مفید برای زردی و یرقان
درمان ورم طحال
درمان بواسیر
درمان دیابت
رفع سنگ کلیه
پیشگیری از سرماخوردگی
بالا بردن ایمنی بدن
پایین آورنده چربی خون
درمانی برای اوره بالا
برطرف کردن عطش
درمان کیسه صفرا و…..

مضرات زرشک

مصرف زیاد آن باعث ایجاد نفخ می شود، مضر برای افرادی که سرفه می کنند، مضر برای زنان حامله که می تواند باعث سقط جنین شود. مصرف زیاد موجب ناراحتی در روده و معده می شود. عصاره آن در دوران بارداری و شیردهی مضر است.